Trái phiếu doanh nghiệp bất động sản vẫn còn gặp khó

Kênh huy động trái phiếu từ thị trường chứng khoán, ngân hàng

Kênh huy động từ thị trường chứng khoán, ngân hàng

Đáng chú ý, VIS đánh giá có 26 trái phiếu sắp đáo hạn với tổng dư nợ 19 nghìn tỷ đồng do 15 công ty bất động sản phát hành đang có nguy cơ chậm trả lần đầu, trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp bất động sản tiếp tục gặp khó khăn về dòng tiền, tài sản đảm bảo và tín nhiệm tài chính.

Trong khi đó, thị trường phát hành mới lại ghi nhận đà tăng trưởng rõ nét. Riêng trong tháng 5/2025, tổng giá trị trái phiếu phát hành mới đạt 66 nghìn tỷ đồng, tăng 35% so với tháng 4, toàn bộ là trái phiếu riêng lẻ. Tính chung 5 tháng đầu năm 2025, tổng lượng phát hành mới đạt 137 nghìn tỷ đồng, tăng 79% so với cùng kỳ năm trước.

Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ khối ngân hàng thương mại với giá trị phát hành lên đến 100 nghìn tỷ đồng, tăng tới 193% so với cùng kỳ. Trái phiếu thường chiếm 63% tổng giá trị phát hành mới của ngân hàng, kỳ hạn phổ biến từ 2 đến 3 năm, lãi suất cố định đầu kỳ dao động từ 5,1% đến 6,0%/năm.

VIS cho rằng, trong bối cảnh tăng trưởng cho vay cao hơn nhiều so với tăng trưởng huy động tiền gửi, các ngân hàng sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu dài hạn để đảm bảo nguồn vốn và duy trì hệ số an toàn vốn, dự kiến dẫn dắt thị trường phát hành trong nửa cuối năm với tổng kế hoạch phát hành gần 200 nghìn tỷ đồng.

Trong đó, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội (MB) có kế hoạch phát hành 30 nghìn tỷ đồng trái phiếu trong năm 2025; Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu (ACB) dự kiến phát hành 20 nghìn tỷ đồng. 

Ngoài khối ngân hàng, Công ty Cổ phần Đầu tư Nam Long (NLG) cũng thông qua phương án phát hành trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, có tài sản đảm bảo với tổng giá trị tối đa 660 tỷ đồng, kỳ hạn 3 năm và lãi suất cố định 11%/năm cho hai kỳ đầu.

Dù thị trường phát hành mới phục hồi, rủi ro tín dụng vẫn hiện hữu, đặc biệt trong nhóm bất động sản. Trong tháng 5/2025, có 4 trái phiếu chậm trả lần đầu đến từ các công ty có hồ sơ tín nhiệm yếu, đòn bẩy tài chính cao và đều đã từng chậm trả trái phiếu trước đó.

Báo cáo của Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), cũng cho thấy trong 7 tháng cuối năm 2025, dự kiến có khoảng 149.870 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn, trong đó khối bất động sản chiếm 53% tương đương 79.769 tỷ đồng.

Được biết, vừa qua Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp theo quy định doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ phải đáp ứng điều kiện có nợ phải trả (gồm giá trị trái phiếu dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu.

Luật quy định về hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu là một trong các điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của công ty không phải là công ty đại chúng nhằm tăng năng lực về tài chính đối với doanh nghiệp phát hành, hạn chế những rủi ro thanh toán trái phiếu doanh nghiệp đối với cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư.

Năm 2024 tổng giá trị phát hành đạt khoảng 443.000 tỷ đồng, tăng gần 27% so với năm trước đó. Khoảng nửa đầu năm nay, giá trị phát hành tiếp tục tăng mạnh.

Tuy nhiên trong tổng lượng phát hành 156.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp từ đầu năm thì: 113.000 tỷ đồng từ các ngân hàng phát hành; 28.000 tỷ đồng từ các công ty bất động sản; 9.000 tỷ đồng là từ khối chứng khoán; 5.000 tỷ đồng từ Vinfast.

Sự thiếu vắng hoạt động huy động vốn trên thị trường trái phiếu của các doanh nghiệp đang tiếp tục làm mất cân đối bức tranh thị trường vốn hiện nay ở Việt Nam. Bởi vốn cho trung và dài hạn nên đến từ kênh chứng khoán thay vì đến từ kênh huy động đầu vào ngắn hạn như ngân hàng.

Cần phát triển thị trường thứ cấp

Quy mô huy động vốn qua thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chỉ tương đương khoảng 11% GDP, trong khi dư nợ tín dụng hiện vào khoảng 138% GDP. Trong khi đó quy mô thị trường trái phiếu ở nhiều quốc gia trong khu vực như Trung Quốc là 100%, Hàn Quốc 80%, Malaysia 55%, Thái Lan 25%.

Theo ông Trần Tiến Dũng - Chủ tịch Tập đoàn Macstar, doanh nghiệp logistics cũng rất cần vốn để mở rộng phát triển kinh doanh trong lĩnh vực logistics, nhưng doanh nghiệp logistics rất khó khăn trong việc triển khai phát hành trái phiếu để thu hút các nguồn vốn ổn định về lâu dài với mức lãi suất hợp lý.

Để tăng số lượng doanh nghiệp phát hành trái phiếu, giới phân tích cho rằng cần phát triển thị trường trái phiếu sôi động hơn, đặc biệt là trên thị trường thứ cấp. Bởi nếu muốn thu hút nhà đầu tư trái phiếu, thì bản thân trái phiếu phải hấp dẫn, dễ mua đi bán lại trên thị trường.

Ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng tại Việt Nam, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho hay: "Khi thị trường thứ cấp hoạt động sôi động, thì nhu cầu của nhà đầu tư để có được sản phẩm trái phiếu tốt nó tăng lên, dẫn đến chuyện các trái phiếu tốt vừa dễ phát hành hơn, chi phí thấp hơn, sau khi phát hành rồi cũng được thị trường tài chính họ tiếp nhận tốt hơn. Cái đấy quay ngược lại nó lại tạo ra sức hút để cho các doanh nghiệp phát hành nhiều trái phiếu hơn".