Tỷ lệ học sinh nghỉ học tăng kỷ lục tại Nhật Bản

Theo khảo sát mới nhất của Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (MEXT), trong năm 2024, gần 354 nghìn học sinh tiểu học và THCS nghỉ học từ 30 ngày trở lên vì lý do không liên quan đến bệnh tật hay khó khăn tài chính. Đây là con số cao nhất kể từ khi thống kê được tiến hành và đánh dấu năm thứ 12 liên tiếp tình trạng này gia tăng.

Đáng chú ý, số học sinh Nhật Bản nghỉ học thường xuyên đã tăng gần gấp đôi chỉ trong 5 năm. Tỷ lệ học sinh nghỉ học hiện chiếm 3,9% tổng số học sinh bậc tiểu học và trung học cơ sở trên toàn quốc. Trong đó, số học sinh nghỉ học kéo dài 90 ngày trở lên đã đạt gần 192 nghìn em, phản ánh mức độ nghiêm trọng của hiện tượng.

Một quan chức thuộc Ban Công tác Sinh viên của Bộ cho biết tình hình “cực kỳ đáng lo ngại”, bởi số lượng trẻ không nhận được tư vấn hoặc hỗ trợ tâm lý phù hợp cũng tăng, với 135,7 nghìn trường hợp chưa từng được kết nối với chuyên gia giáo dục hay y tế. Điều này cho thấy hệ thống hỗ trợ học sinh gặp khó khăn vẫn còn nhiều hạn chế.

Trước hết, thái độ xã hội đối với việc học đã thay đổi. Kể từ sau khi Luật Đảm bảo Cơ hội Giáo dục được ban hành năm 2017, các hình thức học tập ngoài trường học chính thống như trường học thay thế hoặc học tại nhà đã trở nên được thừa nhận rộng rãi hơn. Đồng thời, đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều gia đình nhận ra rằng trẻ có thể học mà không cần đến trường mỗi ngày, từ đó giảm áp lực phải tuân thủ mô hình học tập truyền thống.

Một số phụ huynh cho rằng ép con đến trường khi chúng không muốn chỉ làm tăng thêm căng thẳng tâm lý. Tuy nhiên, chính quan điểm này cũng khiến các trường học gặp khó khăn trong việc can thiệp và hỗ trợ. Khi nhà trường liên hệ để đề nghị học trực tuyến hoặc tư vấn, nhiều phụ huynh từ chối với lý do “con tôi không muốn đi học”, dẫn đến khoảng cách ngày càng lớn giữa gia đình và nhà trường.

Nguyên nhân thứ hai là hệ thống giáo dục Nhật Bản chưa đáp ứng kịp nhu cầu hỗ trợ đặc thù của học sinh. Nhiều em gặp khó khăn trong điều chỉnh nhịp sinh hoạt hoặc có các nhu cầu đặc biệt liên quan đến rối loạn phát triển. Thế nhưng, trường học thiếu nhân lực và quy trình hỗ trợ chuyên biệt. Số trường hợp nghỉ học do nhịp sống sinh hoạt rối loạn tăng mạnh, trong khi các ca liên quan đến nhu cầu giáo dục đặc biệt cũng gia tăng.

Nhằm ứng phó với tình trạng gia tăng nghỉ học, một số địa phương đã triển khai các mô hình hỗ trợ mới. Tại thành phố Okazaki, tỉnh Aichi, các trung tâm học tập hỗ trợ được mở ngay trong khuôn viên trường học, cho phép học sinh gặp khó khăn khi đến lớp có thể học theo thời gian biểu linh hoạt và nhận hỗ trợ từ giáo viên chuyên trách. Một số học sinh cho biết rằng chính các trung tâm này đã giúp các em có thể quay lại con đường học tập.

PGS Taketoshi Goto Goto, giảng dạy tại Đại học Tohoku, cho biết: “Nếu tình trạng nghỉ học kéo dài, trẻ có thể tụt hậu trong học tập và gặp khó khăn trong hòa nhập xã hội khi trưởng thành. Các trường cần hiểu việc hỗ trợ học sinh nghỉ học không phải là giải pháp lâu dài”.