Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ đẩy nhanh giảm nghèo bền vững
Trong công cuộc giảm nghèo đa chiều, công tác truyền thông đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy và hành động của người dân, nhất là tại vùng khó khăn, vùng đồng bào DTTS, miền núi, hải đảo. Cùng với đó, việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số đã góp phần vào kết quả chung của CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.
Giúp người dân tiếp cận tri thức, chủ động vươn lên thoát nghèo
Tiểu dự án “Giảm nghèo về thông tin” của Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã và đang góp phần thu hẹp khoảng cách về thông tin, giúp người dân dễ dàng tiếp cận tri thức, chủ động vươn lên thoát nghèo, hướng tới phát triển bền vững.
Theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, thiếu hụt thông tin là một trong những chỉ số thuộc tiêu chí thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản. Bởi vậy, giảm nghèo về thông tin là một trong những tiểu dự án quan trọng của CTMTQG giảm nghèo bền vững.
Người dân sử dụng điện thoại thông minh để cập nhật tin tức (Ảnh: B.TN).
Mục tiêu của Tiểu dự án “Giảm nghèo về thông tin” gồm: Hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; người dân sinh sống trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo sử dụng dịch vụ viễn thông, tiếp cận thông tin, giảm nghèo về thông tin. Nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống thông tin cơ sở; đảm bảo 100% xã có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn, xã đảo, huyện đảo có hệ thống đài truyền thanh hoạt động, phục vụ tốt cho công tác thông tin, tuyên truyền và quản lý, điều hành tại địa phương….
Tăng cường tiếp cận thông tin thiết yếu cho cộng đồng dân cư; đảm bảo 100% xã có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn, xã đảo, huyện đảo có điểm cung cấp thông tin công cộng phục vụ người dân sử dụng dịch vụ thông tin thiết yếu, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH ở các khu vực này.
Sau gần 5 năm triển khai CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của Bắc Ninh giảm còn dưới 0,8%, thấp hơn mức bình quân toàn quốc. Năm 2025, tổng số vốn chi thường xuyên được phân bổ cho CTMTQG giảm nghèo bền vững của Bắc Ninh là 139 tỷ đồng, phân bổ cho 7 dự án, trong đó có Dự án về Truyền thông và giảm nghèo về thông tin.
Theo đó, Bắc Ninh đã chú trọng đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông, phổ cập mạng di động, internet đến 100% thôn, xóm. Đặc biệt, các xã vùng sâu, vùng có đông lao động nhập cư đã được lắp đặt cụm loa truyền thanh thông minh, ứng dụng công nghệ thông tin – viễn thông, thay thế dần hệ thống loa truyền thống.
Ngoài ra, Bắc Ninh cũng phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông triển khai điểm truy cập internet miễn phí tại các nhà văn hóa thôn, khu dân cư, giúp người dân dễ dàng tra cứu thông tin, tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Nhờ đó, tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh đạt trên 95%, tạo nền tảng thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số toàn diện ở nông thôn.
Song song đó, các mô hình nông nghiệp công nghệ cao được nhân rộng, giúp người dân ứng dụng kỹ thuật mới trong trồng trọt, chăn nuôi và chế biến nông sản. Nhiều hợp tác xã đã kết nối tiêu thụ sản phẩm qua sàn thương mại điện tử, tạo việc làm ổn định, tăng thu nhập và giảm nghèo bền vững.
Đối với nhóm yếu thế, Bắc Ninh triển khai tiểu dự án "Giảm nghèo về thông tin" – hỗ trợ người dân, đặc biệt là hộ nghèo, cận nghèo, người cao tuổi, người khuyết tật được sử dụng dịch vụ viễn thông và công nghệ số…
Đến nay, 100% xã trong tỉnh có hệ thống đài truyền thanh hoạt động hiệu quả, góp phần nâng cao khả năng tiếp cận thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách giảm nghèo đến từng hộ dân.
Sau gần 5 năm triển khai CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỉnh Bắc Ninh có hơn 500 mô hình sinh kế được triển khai, trong đó có 120 mô hình ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và du lịch cộng đồng. Đồng thời, kết nối việc làm cho gần 10.000 lao động nghèo và cận nghèo, trong đó nhiều người được tuyển dụng vào các doanh nghiệp công nghệ, điện tử, cơ khí tại Bắc Ninh.
Nông dân dần tiếp cận công nghệ cao trong sản xuất, đem đến năng suất, hiệu quả cao từ đó đảm bảo sinh kế bền vững (Ảnh: B.CM)
Cùng với các mô hình cụ thể ở địa phương, việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số đã góp phần vào kết quả chung của CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.
Ở nhiều vùng nông thôn, miền núi, ứng dụng công nghệ đã mở ra hướng đi mới, giúp người dân thoát khỏi tình trạng canh tác lạc hậu, năng suất thấp. Trước đây, tại xã Sơn Linh (tỉnh Quảng Ngãi), phần lớn hộ dân sống dựa vào cây keo, cây mì – những loại cây hiệu quả kinh tế thấp. Trong bối cảnh đó, anh Đinh Văn Thơ, vốn từng là hộ nghèo, đã mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, từ đồng vốn vay để phát triển sản xuất, anh lựa chọn phát triển mô hình nông nghiệp thông minh.
Anh tích cực học hỏi và áp dụng các kỹ thuật canh tác bền vững như bón phân hợp lý, tỉa cành khoa học, phòng trừ sâu bệnh bằng biện pháp sinh học. Anh ĐInh Văn Thơ cũng chủ động chia sẻ kiến thức với bà con trong thôn. Hiện có 25 hộ đang cùng anh triển khai mô hình canh tác cây ăn quả theo hướng bền vững. Việc chuyển đổi mô hình canh tác góp phần tạo sinh kế ổn định cho người dân địa phương, thúc đẩy xóa đói giảm nghèo, đem đến thu nhập ổn định. Mỗi mùa thu hoạch, vườn cây của anh Thơ tạo việc làm cho gần 20 lao động thời vụ và khoảng 10 lao động thường xuyên.
Không chỉ trong sản xuất, khoa học và công nghệ còn mang lại bước đột phá trong khâu tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Thực tế cho thấy, khi nhiều nông dân chủ động chuyển đổi số, áp dụng thương mại điện tử, nông sản Việt đã đến gần hơn với người tiêu dùng, mở ra cơ hội tăng giá trị và đầu ra ổn định.
Đơn cử, mô hình nuôi dế thảo mộc tại tỉnh Lâm Đồng do anh Nguyễn Văn Dung khởi xướng. Không chỉ sản xuất, anh Dung còn thường xuyên chia sẻ quá trình nuôi dế, thu hoạch và chế biến trên mạng xã hội. Những nội dung chân thực, gắn liền với công việc hằng ngày nhanh chóng thu hút hàng triệu lượt xem và hàng chục nghìn người theo dõi.
Nắm bắt xu hướng phát triển công nghệ số, anh Dung đã xây dựng nền tảng ứng dụng bán hàng ATOCO, giới thiệu hơn 20 nông sản đặc trưng của huyện Lâm Hà. Kết nối nông dân địa phương để đưa sản phẩm lên sàn là cách làm mới, tạo thêm kênh tiêu thụ hiệu quả. Đáng chú ý, sản phẩm mật ong của địa phương đã đạt hai chứng chỉ quan trọng là OCOP và ISO - 22000, đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu. Anh Dung khẳng định: "Thông qua những chứng chỉ này, chúng tôi rất tự tin để liên kết cùng bà con, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử."
Báo cáo tóm tắt Kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2025 và 5 năm 2021-2025; dự kiến kế hoạch phát triển KT-XH năm 2026 của Chính phủ cho biết, trong giai đoạn này, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm từ 4,4% năm 2021 xuống 1,3% năm 2025, tương đương mức giảm 3,1% trong 5 năm.
Cùng với đó, 35,2% số xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo đã thoát khỏi tình trạng khó khăn, vượt mục tiêu đặt ra là 30%. Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ em dưới 16 tuổi đã có chuyển biến tích cực, giảm xuống còn 25,4%, thấp hơn đáng kể so với chỉ tiêu 34%...
Những con số trên cho thấy nỗ lực giảm nghèo đã được hiện thực hóa bằng các giải pháp đồng bộ, trong đó, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giữ vai trò quan trọng. Chính sự kết hợp hài hòa giữa chính sách của Nhà nước và sáng kiến của người dân đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số là phương tiện nhanh nhất, hiệu quả để đưa thông tin đến cho toàn dân, công tác truyền thông. Để nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động thông tin đến cơ sở, người dân vùng sâu, vùng xa, việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác thông tin, tuyên truyền là rất cần thiết.
Việc triển khai xây dựng trạm truyền thông đa phương tiện góp phần hoàn thiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, hạn chế tái nghèo; góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, cải thiện đời sống, tăng thu nhập của người dân, đặc biệt là ở các địa bàn nghèo, tạo điều kiện cho người nghèo, hộ nghèo tiếp cận thuận lợi các thông tin, dịch vụ xã hội cơ bản.
