Nóng trong tuần: Quốc hội thông qua 3 luật, 2 nghị quyết về giáo dục

Ngày 10/12, Quốc hội thông qua 3 luật mới lĩnh vực giáo dục và đào tạo, gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Cùng với đó, Quốc hội cũng thông qua nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035. Các luật, nghị quyết sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là từ năm 2026 không cấp bằng THCS và sẽ có bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc; Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Luật cũng quy định về Quỹ học bổng quốc gia - cơ chế hoàn toàn mới nhằm mở rộng cơ hội học tập cho người học và thúc đẩy phát triển tài năng; bổ sung loạt cơ chế mới cho hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; công nhận văn bằng, chứng chỉ số; định danh “nhân sự hỗ trợ giáo dục” trong hệ thống giáo dục quốc dân; sửa đổi về đào tạo các ngành, nghề đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật, thể dục, thể thao; giảm thủ tục hành chính.

Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) thiết lập một hệ thống giáo dục đại học thống nhất, quản trị tiên tiến, gia tăng sức mạnh nội sinh; kết thúc hoạt động của Hội đồng trường tại các cơ sở giáo dục đại học công lập và tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng trong cơ sở giáo dục đại học. Luật đảm bảo quyền tự chủ toàn diện của các trường đại học về không gian học thuật, đội ngũ cán bộ, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, tài chính và hợp tác quốc tế.

Luật tạo bước đột phá trong quản trị cấp cơ sở, đồng bộ giữa các trình độ đào tạo, tăng tính quyết định của cơ sở giáo dục đại học. Nhà nước quản lí hệ thống theo chuẩn, ứng dụng công nghệ thông tin và kết hợp nhuần nhuyễn giữa hậu kiểm - tiền kiểm để đảm bảo chất lượng.

Luật đổi mới hoạt động giáo dục đại học theo hướng thúc đẩy học tập suốt đời, hiện đại hóa chương trình, học liệu, công nghệ, thu hẹp khoảng cách với thị trường lao động và kiểm soát chặt chẽ các nhóm ngành giáo viên, sức khỏe, pháp luật.

Chính sách đầu tư hướng tới các cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn, nâng chuẩn; hình thành đại học xuất sắc dẫn dắt hệ thống; huy động mọi nguồn lực và tạo sân chơi cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục. Luật mở hành lang thu hút đội ngũ giảng viên giỏi, hỗ trợ sinh viên từ đại học đến sau đại học; thúc đẩy đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học và công nghệ mới.

Về Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), một trong những điểm đáng chú ý nhất là việc bổ sung mô hình trung học nghề và mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp nhằm hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt và liên thông, tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi công dân.

Một nội dung quan trọng khác là đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và đảm bảo chất lượng giáo dục nghề nghiệp thông qua quy định chuẩn chương trình, chuẩn cơ sở đào tạo; quản lý đăng ký hoạt động trên nền tảng dữ liệu số; công nhận kiến thức và kỹ năng đã tích lũy để người học tham gia các chương trình khác.

Luật bổ sung chính sách ưu tiên về thuế, đất đai và chính sách đối với nhân lực doanh nghiệp tham gia giáo dục nghề nghiệp với vai trò thỉnh giảng, đồng cơ hữu hoặc giảng dạy. Bên cạnh đó, Luật cũng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo thực hiện nghiêm túc, đồng bộ các chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo gồm 9 Điều, tập trung quy định 5 nhóm chính sách vượt trội.

Cụ thể, về cơ chế tuyển dụng, sử dụng và quản lý nhân lực ngành giáo dục, Nghị quyết quy định, Giám đốc Sở GD&ĐT có thẩm quyền tuyển dụng, tiếp nhận đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt và trường trung học nghề công lập (cơ sở giáo dục công lập) trên địa bàn tỉnh; thực hiện thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bổ nhiệm, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục công lập thuộc thẩm quyền quản lý và đối với cơ sở giáo dục công lập liên quan đến phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên trên địa bàn tỉnh.

Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bổ nhiệm, miễn nhiệm, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục công lập thuộc thẩm quyền quản lý.

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học được tự chủ xác định vị trí việc làm, tuyển dụng, ký hợp đồng lao động đối với chuyên gia, nhà khoa học có trình độ tiến sĩ là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài theo quy chế nội bộ của đơn vị; quyết định, tự chịu trách nhiệm trong tuyển dụng, xác nhận đối tượng miễn giấy phép lao động cho chuyên gia, nhà khoa học người nước ngoài trong thời gian không quá 3 năm để thực hiện công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

Về đãi ngộ đối với nhân lực trong ngành Giáo dục, Nghị quyết quy định: Phụ cấp ưu đãi nghề được thực hiện theo lộ trình do Chính phủ quy định đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập với mức tối thiểu 70% đối với giáo viên, tối thiểu 30% đối với nhân viên và 100% đối với giáo viên công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo.

Cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học được tự chủ quyết định mức thu nhập tăng thêm cho nhà giáo, viên chức và người lao động từ nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước cấp được để lại theo quy định của pháp luật, phù hợp với quy chế chi tiêu nội bộ và kết quả hoạt động của đơn vị.

Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035 quy định về mục tiêu, phạm vi và thời gian thực hiện Chương trình, đối tượng thụ hưởng, kinh phí thực hiện, các vấn đề cấp thiết cần tập trung giải quyết, nguyên tắc phân bổ vốn ngân sách Trung ương, cơ chế, chính sách đặc thù trong thực hiện Chương trình, giải pháp và cơ chế quản lý, điều hành Chương trình.

Nghị quyết cũng quy định về các nhiệm vụ của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; quy định về nhiệm vụ của Bộ GD&ĐT (cơ quan chủ trì Chương trình) và nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân, UBND cấp tỉnh; quy định về việc giám sát thực hiện Chương trình.

Vinh danh học sinh đoạt giải Olympic và khoa học kỹ thuật quốc tế năm 2025

Sáng 12/12, tại Phủ Chủ tịch, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân gặp mặt, tuyên dương đoàn học sinh đoạt giải Olympic và Khoa học kỹ thuật quốc tế năm 2025.

Dịp này, 19 học sinh vinh dự được nhận Huân chương Lao động và 5 học sinh được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.

Báo cáo tại buổi gặp mặt, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) Huỳnh Văn Chương, cho biết: năm 2025 tiếp tục ghi nhận những thành tựu quan trọng của giáo dục Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm của Chính phủ và chỉ đạo trực tiếp của Bộ GD&ĐT, giáo dục mũi nhọn đạt bước tiến mạnh mẽ, thể hiện rõ qua kết quả tại các kỳ thi Olympic khu vực, quốc tế và Hội thi Khoa học Kỹ thuật năm 2025. Thành tích xuất sắc này tiếp tục khẳng định vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới, đồng thời phản ánh sự phát triển vượt bậc của giáo dục phổ thông.

Trong năm 2025, Việt Nam có 7 đoàn với 37 lượt học sinh tham dự các kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực. Kết quả ấn tượng khi toàn bộ thí sinh đều đoạt giải, gồm 13 Huy chương Vàng, 16 Huy chương Bạc và 8 Huy chương Đồng - tăng 1 Huy chương Vàng và 1 Huy chương Bạc so với năm 2024.

Bộ GD&ĐT phối hợp với các đơn vị liên quan tuyển chọn, thành lập đội tuyển quốc gia tham dự Olympic Trí tuệ nhân tạo quốc tế. Kết quả, cả 8 học sinh tham gia đều đoạt giải gồm 3 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc, 3 Huy chương Đồng và 1 Bằng khen, đưa Việt Nam xếp thứ 4/60 nước tham dự.

Ngoài ra, học sinh Việt Nam còn đạt kết quả nổi bật tại nhiều kỳ thi khác như: Olympic Toán học quốc tế lần thứ 2 tại Turkmenistan; Olympic Vật lý Châu Âu lần thứ IX tại Bungari; Olympic Hóa học quốc tế Mendeleev; Olympic Hóa học quốc tế Abu Rayhan-Beruni; Olympic Trí tuệ nhân tạo tại Trung Quốc.

Đặc biệt, năm 2025 đánh dấu lần đầu tiên đoàn Việt Nam đạt thành tích cao nhất tại Hội thi Khoa học Kỹ thuật quốc tế (ISEF) tại Hoa Kỳ với 2 giải Nhì, 1 giải Ba, 3 giải Tư và 4 giải Đặc biệt từ các nhà tài trợ. Đây là mức thành tích cao nhất kể từ khi Việt Nam bắt đầu tham dự ISEF vào năm 2013.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân ghi nhận, biểu dương những nỗ lực và kết quả vượt bậc mà ngành GD-ĐT, các thầy cô giáo và các em học sinh đã đạt được trong thời gian qua. Đồng thời khẳng định, cùng với những thành tựu chung của đất nước, giáo dục Việt Nam đang tiến bộ mạnh mẽ, từng bước tiếp cận các chuẩn mực tiên tiến của thế giới; thành tích tại các kỳ thi Olympic và Khoa học kỹ thuật quốc tế trong những năm gần đây cho thấy vị thế của Việt Nam ngày càng được khẳng định.

Trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng bởi cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trí tuệ nhân tạo, kinh tế số và biến đổi khí hậu, Phó Chủ tịch nước đề nghị thế hệ trẻ Việt Nam, trong đó có các học sinh xuất sắc được tuyên dương, tiếp tục nuôi dưỡng tinh thần học hỏi, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm.

Ngành GD-ĐT cần tiếp tục xây dựng và triển khai các kế hoạch, giải pháp thực chất, có lộ trình rõ ràng để phát hiện, bồi dưỡng và phát triển nhân tài phù hợp với nhu cầu phát triển đất nước và xu thế thời đại.

Với đội ngũ nhà giáo, Phó Chủ tịch nước mong muốn thầy cô tiếp tục “giữ lửa”, truyền cảm hứng học tập, nghiên cứu cho học sinh; đổi mới phương pháp giảng dạy để đào tạo nên những công dân có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu mới.

Tiếp tục chương trình vinh danh, chiều 12/12, Bộ GD&ĐT tổ chức chương trình gặp mặt, tuyên dương học sinh đoạt giải Olympic và khoa học kỹ thuật quốc tế năm 2025 dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ GD&ĐT.

Tại đây, các tập thể, cá nhân tiêu biểu đã được trao tặng Kỷ niệm chương, Bằng khen của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.