Gìn giữ và phát triển nghề thêu may thổ cẩm của đồng bào Mông ở Điện Biên

Giảm nghèo nhờ nghề truyền thống

Thêu, may thổ cẩm là nghề truyền thống có từ lâu đời, gắn liền với cuộc sống của người dân xã biên giới Nà Bủng, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên nơi có gần 100% đồng bào Mông sinh sống. Sau gần 2 năm thành lập, mô hình thêu, may trang phục dân tộc Mông ở Nà Bủng đã có hơn 30 hội viên tham gia, đều là những chị em đã có kinh nghiệm trong thêu may trang phục truyền thống.

Hiện nay, đến với vùng đất Nà Bủng, không khó để bắt gặp ngay hình ảnh người phụ nữ dân tộc Mông đang thêu thùa, may dệt các trang phục để sử dụng trong cuộc sống hàng ngày. Tại đây, còn có các mô hình thêu, may trang phục để xuất khẩu sang một số nước như Lào, Thái Lan, Mỹ... Trung bình mỗi năm, nghề may trang phục truyền thống đã đem lại thu nhập cho các hộ gia đình xã Nà Bủng khoảng 30 - 50 triệu đồng.

Để làm một bộ trang phục dân tộc Mông phải mất rất nhiều thời gian và trải qua nhiều công đoạn như: trồng lanh, se sợi, in sáp, nhuộm chàm, và thêu thùa… Các công đoạn này đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của đôi bàn tay người phụ nữ Mông. Từ bộ trang phục truyền thống, chị em còn cách tân thành nhiều kiểu dáng, mẫu mã để phù hợp với lứa tuổi, vóc dáng và mục đích sử dụng, nhưng vẫn giữ được truyền thống độc đáo của trang phục dân tộc Mông.

Chị Tráng Thị Cầu, Chủ nhiệm Câu lạc bộ thêu may trang phục dân tộc Mông, xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ chia sẻ: “Chúng tôi thành lập mô hình thêu may với mục đích khuyến khích chị em phụ nữ biết thêu thùa, vừa phục vụ nhu cầu trong gia đình, vừa có thể bán đi để có tiền trang trải trong cuộc sống. Nếu duy trì nghề dài lâu, mô hình cũng góp phần giúp chị em xóa đói giảm nghèo. Ngoài ra, chúng tôi thêu áo váy cũng là để giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ngày xưa các cụ để lại”.

“Mỗi bộ trang phục tùy kiểu dáng, kích thước sẽ có giá 2 - 4 triệu đồng. Trung bình mỗi năm nghề may trang phục truyền thống ở xã biên giới Nà Bủng này đã đem lại thu nhập cho các hội viên trong mô hình 30 - 50 triệu đồng, nên chị em rất ham làm", chị Tráng Thị Cầu, chia sẻ thêm.

Bà Trần Thị Yến, Phó Chủ tịch Hội LHPN huyện Nậm Pồ cho biết: “Lúc đầu chỉ có 10, 20 hội viên tham gia. Đến nay mô hình đã thu hút được 30 chị em tham gia. Hàng năm sản phẩm bán ra càng nhiều và kết nối càng nhiều. Cùng với đó chúng tôi cũng hướng dẫn cho các hội viên trong mô hình, đặc biệt là chị chủ nhiệm bằng hình thức là ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối qua Facebook, Zalo, quảng bá qua các trang thông tin điện tử. Hoặc tạo điều kiện cho hội viên tham gia những cuộc thi khởi nghiệp, đồng hành với các cuộc thi cấp huyện, tỉnh để học hỏi, nâng cao khả năng sản xuất, chất lượng sản phẩm.”

Dưới bàn tay khéo léo của chị em phụ nữ dân tộc Mông, từng đường kim, mũi chỉ chau chuốt đã tạo nên những sản phẩm thổ cẩm độc đáo và đẹp mắt. Không chỉ giúp chị em phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo đây còn là cơ hội để huyện Nậm Pồ giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu, khai thác và mở ra những cơ hội phát triển mới cho địa phương.

Khát vọng “bay cao” với nghề truyền thống

Để bảo tồn và phát huy nghề thêu may trang phục truyền thống dân tộc Mông, huyện Nậm Pồ đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến nhân dân với mục đích tiếp tục duy trì, bảo tồn. Đồng thời, hỗ trợ cơ sở vật chất phát triển các mô hình gắn với việc tổ chức Ngày hội văn hóa các dân tộc.

Ông Phan Ngọc Linh, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Nậm Pồ cho biết: “Để hỗ trợ việc phát triển mô hình, chúng tôi đã tham mưu cho UBND huyện thực hiện Nghị quyết bảo tồn. Theo kế hoạch, trong năm nay sẽ hỗ trợ máy khâu để mô hình này phát triển. Hiện tại theo khảo sát ban đầu, mỗi mô hình có 1 - 2 máy khâu, rất khó khăn".

Theo ông Linh, Ban chủ nhiệm và thành viên các mô hình mong muốn được hỗ trợ máy khâu để phát triển sản phẩm tốt hơn. Mục tiêu hỗ trợ mô hình đạt 2 mục tiêu. Thứ nhất là việc bảo tồn văn hóa các dân tộc nói chung và dân tộc Mông nói riêng. Mục tiêu thứ hai, giúp cho các thành viên các hộ gia đình phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Ông Mùa Chớ Sùng, Bí thư Đảng ủy xã Nà Bủng, huyện Nậm Pồ cho hay: "Thời gian tới, Cấp ủy, chính quyền địa phương đang tiếp tục vận động chị em sẽ tăng thêm thành viên. Lý do bởi chị em vốn dĩ không có công ăn việc làm ổn định. Do đó, chúng tôi mong muốn có thêm nhiều chị em tham gia sản xuất để có thêm thu nhập".

Hiện nay, huyện Nậm Pồ đã và đang phấn đấu đưa nghề may trang phục đồng bào dân tộc Mông trở thành sản phẩm du lịch của địa phương. Việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa không chỉ góp phần nâng cao đời sống tinh thần, khích lệ người dân thi đua phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, mà còn được huyện Nậm Pồ khai thác, mở ra những cơ hội phát triển mới.