Cái tát vào văn hóa

Quanh cái tát của Will Smith dành cho Chris Rock, khán giả Việt có nhiều ý kiến khác nhau. Người đồng tình thì cho rằng, đó là cái tát thẳng thắn và cần thiết trước sự đùa giỡn thái quá. Người phản đối thì đưa ra lý lẽ, không thể ứng xử bạo lực như vậy trước một buổi lễ mang tầm quốc tế.

Tuy nhiên, dù đồng tình hay phản đối thì những dẫn dắt liên quan đến văn hóa ứng xử lại được so sánh với nghệ sĩ Việt. Nhiều người cho rằng, so về mức độ phản văn hóa Will Smith chưa thảm hại bằng một số nghệ sĩ Việt Nam.

Thời gian qua, một số nghệ sĩ chia sẻ những bài viết được gọi là “rác” lên mạng xã hội và sau đó họ đều phải xin lỗi, rút bài viết. Nhưng đáng sợ hơn là xu hướng bạo lực mà nghệ sĩ cố ý thể hiện, gây ảnh hưởng không nhỏ tới nhận thức của giới trẻ. Không chỉ dọa cắt gân khán giả, có ca sĩ còn “hứa” sẽ đâm chết nếu bị xúc phạm. Khi bị khán giả chê, một nam ca sĩ còn dọa “bắn nát đầu”!

Dọa để thể hiện bản thân đã là một chuyện phản cảm. Nghệ sĩ còn đích thân dẫn theo một dàn thanh niên xăm trổ đến tận nhà người có ý kiến trái chiều để đe nẹt. Và thậm chí, giữa nghệ sĩ với nhau cũng luôn tồn tại lời thách thức… chờ đến nhà đánh nhau.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam - nhận định: Văn nghệ sĩ là những người được công chúng biết đến rộng rãi, chính vì thế, những phát ngôn hay phong cách sống, ứng xử của họ luôn là điều mà nhiều người ngưỡng mộ, dõi theo, chịu ảnh hưởng cả ở những điều tốt và chưa tốt, tích cực và tiêu cực.

Thế nhưng từ khi mạng xã hội bùng nổ, thay vì lan tỏa những điều tốt đẹp, nhiều nghệ sĩ lại thể hiện vốn văn hóa yếu kém, đi ngược lại thuần phong mỹ tục.

Nhiều nghệ sĩ cố ý chụp những bức hình với “dân xã hội”, rồi sau đó tung lên mạng để “lấy le”. Có nghệ sĩ còn thuê nguyên một dàn “xã hội đen” chuyên đi dọa dẫm, đe nẹt đồng nghiệp hoặc những người đối kháng.

Trong giới văn nhân chữ nghĩa, hành vi và phát ngôn bạo lực tương đối hiếm, nhưng lại hạ nhau bằng những tác phẩm đầy tính ám chỉ. Người bị ghét tên là Năm, thì trong tác phẩm kẻ phản diện có tên là Ngũ. Cứ thế, những tác phẩm hạ bệ nhau chẳng khác gì những cái tát vào mặt văn hóa xuất hiện nhan nhản trên thị trường.

Quy định pháp luật và Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội được ban hành để nhân cái đẹp – dẹp cái xấu, nhưng vẫn khó để ghìm cương những nghệ sĩ vốn có xu hướng đánh bóng tên tuổi bằng hành vi phản văn hóa. Bởi với họ, cái gì càng trái ngược càng dễ thu hút. Cùng lắm, bị cơ quan chức năng phạt hành chính, là xong!

Nghệ sĩ gắn với nghệ thuật, nghệ thuật gắn với chân – thiện – mỹ, những giá trị định hướng phát triển văn hóa đối với xã hội. Tuy nhiên, một số nghệ sĩ không thấy được vai trò của mình, hoặc thấy được nhưng cố hạ thấp giá trị bản thân bằng những cú tát phản văn hóa.