Ngăn chặn giá cả tăng đột biến trước thông tin tăng lương

Từ mớ rau ngoài chợ đến chỉ số CPI

Sức nóng giá cả bắt đầu được thể hiện ngay từ những mặt hàng thiết yếu tại chợ dân sinh. Tại Hà Nội, giá rau xanh tăng 5.000 - 10.000 đồng/kg so với ngày thường sau đợt bão lũ ở khu vực phía Bắc vừa qua. Chị Thu Vân - chủ cửa hàng rau ở khu vực cổng làng Vòng (phường Cầu Giấy, Hà Nội) nói: “Rau đợt này tăng không chỉ do mưa lũ mà còn vì cuối vụ. Trứng, thịt có tăng nhưng rau xanh là tăng mạnh nhất”. Chị Vân dự đoán. “Bình thường cứ dịp Tết là tăng, nhưng năm nay có thể tăng nhiều hơn vì các loại thuế bị siết chặt hơn, đặc biệt là thông tin cán bộ, công chức có thể sẽ được tăng lương từ đầu năm 2026” - chị nói.

Trong khi đó, tại TPHCM, các siêu thị và nhà bán lẻ cho biết nhiều nhà cung cấp đã bắt đầu “rục rịch” tăng giá cho mùa Tết Nguyên đán 2026, với mức điều chỉnh phổ biến từ 5 - 10%, thậm chí 15% cho nhóm hàng nhập khẩu hoặc nguyên liệu phụ thuộc USD.

Báo cáo cũng chỉ rõ: Giá nhóm rau tươi, khô và chế biến tăng 4,50%; giá quả tươi, chế biến tăng 0,43%; giá trứng các loại tăng 0,37%; giá thủy sản chế biến tăng 0,36%; giá thủy sản tươi sống tăng 0,33%; giá thịt gia cầm tăng 0,30%; chè, cà phê, ca cao tăng 0,40%; bánh, mứt, kẹo tăng 0,39%; đường, mật tăng 0,31%; sữa, bơ, phô mai tăng 0,30%; đồ gia vị tăng 0,14%...

GS.TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế - phân tích: “Nhiều năm trở lại đây, chúng ta đã ban hành nhiều giải pháp để bình ổn thị trường, tránh những đợt tăng giá sốc cuối năm. Năm nay, mọi giải pháp cần phải kỹ lưỡng hơn với thông tin tăng lương cơ bản cho cán bộ, công chức. Nếu không có sự chuẩn bị, khi giá cả tăng cao bất thường, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu thì việc tăng lương sẽ không còn nhiều ý nghĩa”.

Cần giải pháp tổng thể

Cuối tháng 9.2025, tại cuộc tiếp xúc cử tri 11 phường thuộc TP Hà Nội trước Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đặt vấn đề: Đồng lương như thế nào để duy trì sức lao động, đồng lương như thế nào cho cán bộ hưu trí.

Trước cử tri, Tổng Bí thư nói: “Việc này phải có lộ trình và tính toán. Đang đề nghị Chính phủ quản lý kinh tế vĩ mô, quản lý giá cả, đừng để "chưa tăng lương đã tăng giá", đời sống thực tế của người dân không đạt được yêu cầu. Có khi nghe thấy rục rịch chủ trương tăng lương thì ngoài chợ giá cả đã tăng rồi”.

Theo tính toán, từ tháng 11 đến sau Tết Nguyên đán, tổng cầu tiêu dùng thường tăng 15 - 20% so với các tháng giữa năm. Các mặt hàng được tiêu thụ mạnh gồm: Bánh kẹo, thịt, rượu bia, quà biếu, đồ gia dụng, dịch vụ du lịch và vận tải. Khi sức mua tăng nhanh, doanh nghiệp thường có xu hướng điều chỉnh giá để bù chi phí và tối ưu lợi nhuận.

Ngoài ra, yếu tố tâm lý kỳ vọng giá tăng cũng góp phần tạo hiệu ứng “tự đẩy giá”. Người tiêu dùng có xu hướng mua tích trữ sớm, khiến nhu cầu ngắn hạn tăng mạnh.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long phân tích: “Thông tin tăng lương cơ bản từ ngày 1.1.2026 sẽ là một yếu tố tác động kép đến giá cả tiêu dùng cuối năm 2025 và đầu năm 2026. “Tuy nhiên, nếu điều hành linh hoạt, phối hợp giữa chính sách tiền tệ và tài khóa, việc tăng lương cơ bản sẽ tạo động lực cho tăng trưởng, chứ không gây lạm phát. Vấn đề là phải tránh phản ứng dây chuyền "lương tăng - giá tăng - lương lại tăng". Kiểm soát kỳ vọng là chìa khóa”- ông Long nói.

Chuyên gia này phân tích thêm: “Để chính sách tăng lương cơ bản phát huy hiệu quả, không trở thành yếu tố kích hoạt lạm phát, cần thực hiện đồng bộ nhiều nhóm giải pháp như chủ động nguồn cung và dự trữ hàng hóa thiết yếu ngay từ bây giờ; Cục Quản lý thị trường cần tăng cường kiểm tra hiện tượng đầu cơ, găm hàng, xử lý nghiêm hành vi lợi dụng tăng lương để tăng giá vô lý. Đồng thời, công tác thông tin, truyền thông minh bạch về tình hình giá cả phải được đẩy mạnh, giúp người dân yên tâm, không mua tích trữ; Các chiến dịch như “Tết Việt - Hàng Việt” cần được nhân rộng”.

Đảm bảo nguồn cung hàng hóa thiết yếu bình ổn thị trường

Ngày 4.11 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 86/NQ-CP về triển khai nhiệm vụ trọng tâm những tháng cuối năm 2025. Tại Nghị quyết, Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu: “Chủ động nắm chắc tình hình và có giải pháp phù hợp, hiệu quả ổn định thị trường, nhất là hàng hóa thiết yếu, bảo đảm nguồn cung, không để thiếu hàng, tăng giá đột biến”. Đồng thời: “Đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", các chương trình kích cầu tiêu dùng trong nước, đưa hàng Việt về nông thôn, miền núi, hải đảo... nhất là dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán”.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã yêu cầu Sở Công Thương các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương trong các tháng cuối năm, có phương án chuẩn bị nguồn hàng và kế hoạch triển khai công tác bình ổn thị trường để bảo đảm cung ứng hàng hóa, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và kiểm soát lạm phát.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đề nghị các doanh nghiệp sản xuất, tăng cường năng lực sản xuất để đảm bảo cung ứng đủ nguồn hàng cho các địa phương. Đặc biệt, có kế hoạch sản xuất, cung ứng hàng hóa cho nhu cầu tăng cao dịp cuối năm và Tết Nguyên đán 2026.