Nỗ lực ngăn đại dịch kế tiếp
Luxembourg là quốc gia đầu tiên chia sẻ mẫu các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 cho chương trình BioHub của Tổ chức Y tế thế giới.
Tọa lạc tại thị trấn Spiez, bang Bern - Thụy Sĩ, Phòng thí nghiệm Spiez là nơi nghiên cứu các mầm bệnh chết chóc nhất thế giới.
Cơ sở siêu an toàn này được biết đến là nơi phát hiện các mối đe dọa về hóa học, sinh học và hạt nhân kể từ Thế chiến II. Vào năm ngoái, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chọn Phòng thí nghiệm Spiez là thành viên đầu tiên của mạng lưới phòng thí nghiệm an ninh cao toàn cầu có nhiệm vụ lưu trữ và chia sẻ những vi khuẩn được xem là có nguy cơ gây ra đại dịch kế tiếp.
Một phần lý do khiến chương trình BioHub nói trên ra đời là các nhà nghiên cứu từng đối mặt không ít trở ngại trong việc thu thập mẫu virus SARS-CoV-2 gây đại dịch Covid-19 để tìm hiểu mức độ nguy hiểm của virus và phát triển công cụ đối phó.
Bà Marion Koopmans, chuyên gia tại Trung tâm Y tế Eramus (Hà Lan), cho biết phải mất 1 tháng để phòng thí nghiệm của bà có được mẫu virus SARS-CoV-2 sau khi nó xuất hiện đầu tiên tại TP Vũ Hán - Trung Quốc hồi tháng 12-2019.
Bên trong Phòng thí nghiệm Spiez Ảnh: REUTERS
Giờ đây, các nhà khoa học tham gia BioHub vẫn đối mặt một số khó khăn. Trong giai đoạn đầu của dự án, thách thức không nhỏ là tìm kiếm tiếng nói chung trong vấn đề chia sẻ mẫu virus SARS-CoV-2 giữa các nước. Ngoài ra, hiện chưa có cơ chế chia sẻ mẫu để phục vụ mục đích phát triển vắc-xin, phương pháp điều trị hoặc xét nghiệm sao cho không vi phạm luật bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Bà Isabel Hunger-Glaser, phụ trách dự án BioHub tại Spiez, cho rằng điều cần thiết là chương trình có được các mẫu virus để giúp các nhà khoa học trên thế giới đánh giá rủi ro. Tuy nhiên, theo Reuters, bà thừa nhận công việc này xem ra khó hơn suy nghĩ ban đầu.
Nhìn bên ngoài, kiến trúc của Phòng thí nghiệm Spiez trông giống các tòa nhà đại học ở châu Âu được xây vào những năm 1970. Tuy nhiên, an ninh tại đây luôn được duy trì nghiêm ngặt với camera giám sát được lắp đặt khắp nơi. Theo bà Hunger-Glaser, các nhà khoa học mặc trang phục bảo hộ khi làm việc với các mầm bệnh bên trong căn phòng khép kín. Trong khi đó, các mẫu virus của BioHub được lưu trữ bên trong tủ đông khóa chặt.
Mức độ an toàn cao là một trong những lý do quan trọng giúp Spiez lọt vào mắt xanh của WHO. Việc cơ sở này nằm gần trụ sở WHO (ở TP Geneva - Thụy Sĩ) cũng giúp ích nhiều cho chương trình. Chính phủ Thụy Sĩ và WHO đang tài trợ khoảng 626.000 USD/năm cho giai đoạn đầu tiên nói trên.
Luxembourg là quốc gia đầu tiên chia sẻ mẫu các biến thể mới của SARS-CoV-2 (Alpha, Beta, Gamma, Delta) cho BioHub. Sau đó, Nam Phi và Anh gửi đến các mẫu của Omicron. Chưa đến 3 tuần kể từ khi Omicron được phát hiện đầu tiên ở Nam Phi, Luxembourg nhận được các mẫu của biến thể này thông qua BioHub, cho phép các nhà nghiên cứu kịp thời đánh giá nguy cơ của nó. Trong số những nước nhận được mẫu Omicron từ BioHub có Bồ Đào Nha và Đức.
Một số nước như Peru, El Salvador, Thái Lan và Ai Cập vào đầu năm 2022 đều phát đi tín hiệu sẽ gửi đến BioHub các biến thể được tìm thấy tại nước mình. Dù vậy, theo bà Hunger-Glaser, điều này cho đến giờ vẫn chưa diễn ra vì vấn đề pháp lý.
Chuyên gia này nói thêm rằng lối suy nghĩ về những mối đe dọa mới nổi cần phải thay đổi thời hậu Covid-19. Chẳng hạn như nếu có tình trạng khẩn cấp thật sự, WHO thậm chí có thể cho máy bay vận chuyển virus đến các nhà khoa học trên thế giới.
Cảnh báo u ám của WHO
Bộ Y tế Tây Ban Nha hôm 30-7 thông báo trường hợp tử vong thứ 2 vì đậu mùa khỉ. Ca tử vong đầu tiên tại nước này đã được công bố một ngày trước đó. Theo báo cáo mới nhất, Tây Ban Nha hiện có 4.298 ca đậu mùa khỉ được xác nhận nhưng chỉ nắm thông tin của 3.750 ca. Trong số này, 120 người phải nhập viện và 2 người tử vong. Đây cũng là 2 trường hợp tử vong vì đậu mùa khỉ đầu tiên ở châu Âu trong đợt bùng phát hiện nay.
"Với sự lây lan tiếp tục của bệnh đậu mùa khỉ ở châu Âu, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều ca tử vong hơn" - bà Catherine Smallwood, quan chức tại Văn phòng châu Âu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cho biết hôm 30-7. Quan chức này nhắc lại cảnh báo rằng mặc dù bệnh tự phục hồi trong hầu hết trường hợp nhưng đậu mùa khỉ vẫn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Cũng theo bà Smallwood, một số bệnh nhân đậu mùa khỉ sẽ phải nhập viện khi cần hỗ trợ trong việc kiểm soát cơn đau, nhiễm trùng thứ phát và một số ít có thể gặp biến chứng đe dọa tính mạng như viêm não.
Brazil cũng vừa ghi nhận trường hợp tử vong đầu tiên vì bệnh đậu mùa khỉ. Theo Tổ chức Y tế Liên Mỹ (PAHO), Brazil cùng với Mỹ và Canada nằm trong số những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi bệnh này tại châu Mỹ. Riêng tại Mỹ, chính quyền TP New York hôm 30-7 tuyên bố đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng khi số ca toàn bang tăng lên 1.345. Trước đó 2 ngày, TP San Francisco cũng có động thái tương tự.
Anh Thư
