Đau đầu tuyển và giữ chân thợ lò

“Kiếm đủ đàn trâu rồi về”

Câu nói đó tưởng là đùa, nhưng lại là thật. Chia sẻ với Lao Động, một số thợ lò quê ở các tỉnh Tây Bắc tâm sự, thu nhập của thợ lò cao nên muốn làm vài năm để mua đủ đàn trâu, hay xây ngôi nhà, hoặc đủ vốn để làm nghề khác thì về chuyển nghề.

Thực tế, nhiều thợ lò, sau một thời gian làm cho các mỏ than ở Quảng Ninh, xin nghỉ việc khiến cho ngành Than năm nào cũng tuyển sinh hàng nghìn thợ lò nhưng cố gắng thì cũng chỉ bù được số người bỏ hoặc về hưu.

Ông Nguyễn Tiến Nhương – Chủ tịch Công đoàn Cty CP Than Núi Béo – cho biết, tuyển đã khó, giữ chân còn khó hơn vì rất nhiều người xác định ngay từ đầu là chỉ làm vài năm rồi nghỉ.

Với nhiều thanh niên vùng Tây Bắc, nghề thợ lò không được xem là sự nghiệp dài hạn, mà chỉ là công việc tạm thời để kiếm một khoản vốn.

Với mức lương cao của thợ lò hiện nay - trung bình khoảng 20 triệu đồng/tháng, khoảng 14.000 thợ lò có thu nhập từ 300 triệu đồng/người/năm trở lên, trong đó nhiều người có thu nhập từ 500 - 600 triệu đồng/năm – thì chưa đến 2-3 năm đã hoàn thành mục tiêu.

Nghề khó nhọc, nhiều rủi ro trong khi luôn phải xa gia đình và ngày càng có nhiều cơ hội tìm việc khác, kể cả ở quê là những lý do khiến việc tuyển thợ lò và giữ chân thợ lò ngày một khó khăn.

“Em không xác định gắn bó với nghề này vì vợ con còn ở quê, mà đưa ra Quảng Ninh thì không có nhà, khó kiếm việc” – thợ lò Lý Văn Mừng chia sẻ.

Theo ông Vũ Văn Thịnh - Phó Hiệu trưởng Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam, đơn vị chủ lực được Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) giao tuyển, đào tạo thợ lò cho các công ty khai thác hầm lò – trước kia vào ngành Than không hề đơn giản, nhưng giờ đây cơ hội việc làm khác rất nhiều.

Khoảng hơn 10 năm trở lại đây, cả các lãnh đạo, cán bộ, giáo viên của trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam phải đến tận các bản làng xa xôi ở Tây Bắc để tuyển thợ lò, vì rất ít thanh niên ở miền xuôi muốn làm thợ lò.

Cũng theo ông Thịnh, từ nhiều năm nay, số lượng công nhân, lao động toàn ngành Than không biến động, nhưng mỗi năm nhà trường vẫn tuyển từ 3.000 – 4.000 thợ lò để bù cho số bỏ việc và nghỉ hưu, mà chủ yếu là bỏ việc. Tuy vậy, có những năm không đạt chỉ tiêu.

Băng rừng, vượt suối tuyển sinh

Lượng thợ lò là người các tỉnh Tây Bắc luôn chiếm 50% tổng số thợ lò được tuyển mới hằng năm.

Để thuyết phục những thanh niên về Quảng Ninh làm thợ mỏ, các cán bộ, nhân viên, thầy cô của Trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam phải rong ruổi những chuỗi ngày dài đến tận từng thôn, bản.

Đặc biệt, vào những ngày nghỉ lễ, Tết dài ngày, trường thường cử các đoàn từ Quảng Ninh lên các tỉnh Tây Bắc đi tuyển sinh. Có khi chỉ được ăn Tết ở nhà vài ngày, rồi vội vã lên đường bởi khi đó, thanh niên, trai tráng ở các làng, bản vẫn còn ở nhà.

“Tranh thủ thời điểm, nhất là những lao động tự do, còn ở quê ăn Tết để gặp gỡ, tư vấn đầu quân cho các công ty than” – một giáo viên của trường chia sẻ - “Mỗi chuyến đi kéo dài từ 10 đến khoảng 15 ngày. Có chuyến đi, chúng tôi gặp những nhóm người ở những ngành nghề khác cũng đi tuyển sinh, cho thấy sự cạnh tranh tuyển sinh rất gay gắt”.

Có tháng, các cán bộ, nhân viên của trường chỉ ở nhà khoảng 10 ngày, còn lại cứ rong ruổi khắp các bản, làng xa xôi của Tây Bắc và một số tỉnh miền Trung.

Tùy chức danh, nhiệm vụ, trường giao chỉ tiêu cho từng cá nhân, đơn vị trong việc tuyển sinh thợ lò. Nhiệm vụ chỉ hoàn thành khi bàn giao những thợ lò đủ tiêu chuẩn cho các công ty than, chỉ tuyển dụng rồi đưa lao động về Quảng Ninh để đào tạo thì chưa được tính bởi tỉ lệ bỏ ngang khi đang học khá nhiều.

Để giữ chân thợ lò, ông Lê Thanh Xuân – Chủ tịch Công đoàn TKV - cho biết, từ nhiều năm qua, ngoài thu nhập ngày một tăng thì TKV và các công ty thành viên có nhiều cơ chế, chính sách vượt trội để thu hút, giữ chân thợ lò, từ điều kiện làm việc, tăng thu nhập, đến chăm sóc sức khỏe, tinh thần, nơi ăn chốn ở.

Hiện, tại nhiều công ty, thợ lò đã được ở trong những khu chung cư khang trang, hiện đại. Hàng năm, các đơn vị thường bố trí xe đưa đón miễn phí đối với các thợ lò và người thân về quê nghỉ lễ, ăn Tết, cũng như tổ chức nhiều chuyến đi tham quan, du lịch ở trong và ngoài nước cho thợ lò…

Nhưng, việc tuyển và giữ chân thợ lò vẫn rất khó khăn.