Lạm dụng TikTok, nhạc Việt đối mặt nguy cơ chệch hướng

Tràn lan những ca khúc “bắt trend” nhưng rỗng nội dung

Hàng loạt ca khúc như “2-3 con mực”, “Đồng vàng”, “Anh hứa không bao giờ đua nữa”, “Bằng lăng nở hoa”... xuất hiện dày đặc trên các video ngắn, được cắt ghép, chỉnh tốc độ và chia sẻ rầm rộ. Phần lớn những bài hát này chỉ tập trung vào đoạn điệp khúc vài chục giây bắt tai, phù hợp với xu hướng “speed up” (tăng tốc) hoặc “remix Vinahouse” chứ không được đầu tư trọn vẹn về thông điệp, giai điệu hay cấu trúc âm nhạc.

Thay vì sáng tác một bài hát có chiều sâu, nhiều nhạc sĩ và ca sĩ trẻ chọn chiến lược “câu trend” - tức là viết nhạc chỉ để nổi trên TikTok. Điều này khiến một ca khúc vốn có thể mang thông điệp tích cực lại trở nên vụn vỡ, bị “cắt lát” chỉ còn vài câu viral. Người nghe dần quen với việc thưởng thức âm nhạc qua đoạn 15 - 30 giây, mà quên mất giá trị của một ca khúc hoàn chỉnh.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nhận định: “Việc các ca từ vô nghĩa nhưng vẫn viral xưa nay không hiếm. Tuy nhiên, những bài hát này chỉ sống nhờ trào lưu, không có sức bền. Khán giả nghe nhiều rồi cũng sẽ tự đào thải”.

Thực tế, nhiều bài hát đang được lan truyền mạnh lại mang nội dung hời hợt hoặc phản cảm, gây phản ứng trái chiều. Điển hình như “Muốn cua anh làm bồ” của ca sĩ Dương Ái Vy với ca từ: “Lấy cây kim may đồ rồi khâu cái túi xong bắt trái tim anh bỏ vô/Muốn cua anh làm bồ nhìn mình trong gương em đây cũng xinh hơn nhiều cô”.

Hay đoạn khác trong bài mới của cô: “Em hơi ngon, không thích ăn đòn mà em thích đeo nhẫn hột xoàn… Anh thì đẹp trai nhà giàu lại thêm bảnh bao, tiền thì nhiều mà ngặt cái là không biết tiêu...”.

Không chỉ Dương Ái Vy, một số ca khúc mang màu sắc miền Tây như “Em chưa muốn lấy chồng” (Linh Vy ft. Đạt Max) với câu: “Đang yên đang lành tự nhiên nhà trai kéo qua, họ hàng hai bên kèm theo trà cau mâm quả...” cũng bị chê sáo rỗng, thiếu sáng tạo, khai thác hình ảnh đám cưới quê một cách rập khuôn.

Hay bài “Kệ nhắm mắt yêu luôn” lan truyền mạnh trên TikTok với đoạn: “Người ta cứ nói anh tồi mà em đâu có tin... Mà thôi kệ đi, lỡ thương lên là nhắm mắt yêu luôn” được xem là ca từ vô nghĩa dễ định hướng sai lệch giới trẻ nhưng dễ thuộc, dễ lan truyền.

Đặc biệt, các bài hát mang âm hưởng dân ca hiện đại miền Tây đang bị lạm dụng yếu tố “hài hước, chọc cười, ca từ quê kiểng” để thu hút lượt xem, mà không còn giữ được nét duyên, chân chất vốn có.

Khi âm nhạc bị “cắt vụn” và khán giả cần sự chọn lọc

Xu hướng “cắt vụn” ca khúc để tạo trend không chỉ làm nghèo nàn giá trị âm nhạc, mà còn ảnh hưởng đến tư duy thưởng thức của giới trẻ. Thay vì nghe trọn một bài hát để cảm nhận thông điệp, khán giả ngày nay thường chỉ nhớ vài câu hát “hot” trên TikTok. Cảm xúc âm nhạc bị thay thế bởi yếu tố “nhịp điệu và lượt xem”.

Không ít ca sĩ chọn ra mắt ca khúc trên TikTok trước khi phát hành chính thức, nhằm đo sức hút của sản phẩm. Cách làm này giúp họ tiếp cận nhanh khán giả, nhưng đồng thời khiến nhiều người coi TikTok là thước đo duy nhất của thành công âm nhạc, thay vì bảng xếp hạng uy tín hay sự công nhận nghệ thuật.

Hệ quả là, hàng loạt bài hát “mì ăn liền” ra đời. Chúng có thể nổi trong vài tuần, nhưng nhanh chóng biến mất khi trend mới xuất hiện. Nhiều chuyên gia âm nhạc lo ngại điều này sẽ tạo ra thế hệ sáng tác “thiếu gốc rễ”, chỉ quan tâm đến “view và like”, bỏ quên giá trị cảm xúc, nhân văn - những yếu tố cốt lõi làm nên một ca khúc sống mãi. Bên cạnh đó, việc lan truyền ca từ nhảm nhí, phản cảm còn ảnh hưởng đến nhận thức của người nghe trẻ.

Đã đến lúc khán giả cần chọn lọc hơn trong việc nghe và chia sẻ âm nhạc, còn người làm nghề cần đặt câu hỏi: “Bài hát này có ý nghĩa gì?” thay vì “Bài hát này có viral được không?”. Như nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cho rằng: “Những ca khúc vô nghĩa có thể nổi nhờ trào lưu, nhưng giá trị thật của âm nhạc chỉ được chứng minh bằng thời gian”.

Khi thị trường âm nhạc bị chi phối bởi các nền tảng ngắn hạn, việc duy trì chất lượng và chiều sâu không chỉ là trách nhiệm của nghệ sĩ, mà còn là ý thức của người nghe. Bởi nếu không, “nhạc Việt” sẽ chỉ còn là những mảnh ghép vụn, sống ngắn ngủi trên các clip TikTok rồi biến mất, để lại khoảng trống lớn cho một nền nghệ thuật từng được kỳ vọng nhiều hơn thế.