Giải mã sức sống văn hóa Việt qua góc nhìn lịch sử và thời đại

Là nhà sử học, nhà giáo và chuyên gia nghiên cứu về văn hóa, GS.TS Phạm Hồng Tung đã chọn cách tiếp cận văn hóa Việt Nam từ góc nhìn lịch sử, đặt trong mối quan hệ hữu cơ với sự hình thành và phát triển của dân tộc. Ông khẳng định, văn hóa là “sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử Việt Nam”, vừa là nền tảng tinh thần, vừa là nguồn lực nội sinh quan trọng để dân tộc không ngừng tái sinh và phát triển.

Ở phần đầu, tác giả khắc họa những tầng văn hóa hình thành qua các thời kỳ dựng nước, giữ nước, hòa nhập và đấu tranh, làm nổi bật tinh thần tự chủ, lòng nhân ái, ý thức cộng đồng và khả năng thích ứng – những yếu tố cốt lõi làm nên bản sắc Việt.

Phần giữa của sách mở rộng cách nhìn về “văn hóa như là lịch sử của con người”, đi sâu vào mối quan hệ giữa văn hóa và bản sắc dân tộc, giữa các giá trị truyền thống và quá trình hiện đại hóa. Ông cho rằng, việc bảo tồn không chỉ là giữ lại di sản vật thể hay phi vật thể, mà là duy trì “mạch sống văn hóa” – dòng chảy giá trị và tinh thần sáng tạo của người Việt trong mọi hoàn cảnh.

Đặc biệt, phần cuối mang tầm nhìn thời đại, gắn nghiên cứu văn hóa với các chiến lược phát triển quốc gia trong thế kỷ 21. Tác giả nhấn mạnh yêu cầu phải “hiểu đúng về văn hóa để phát triển bền vững”, coi văn hóa là nền tảng để định hình con người Việt Nam mới – năng động, sáng tạo, hội nhập nhưng vẫn gìn giữ gốc rễ.

Ông cũng đưa ra những kiến nghị thiết thực về việc xây dựng hệ giá trị Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát huy sức mạnh mềm văn hóa và giáo dục lòng tự tôn dân tộc cho thế hệ trẻ.

Giọng văn của cuốn sách vừa khoa học, vừa gần gũi, kết hợp giữa tư duy học thuật sắc sảo và tình cảm chân thành của một người gắn bó với sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy nhiều năm. Các ví dụ sinh động, các lát cắt lịch sử được lồng ghép khéo léo giúp độc giả nhận ra rằng văn hóa không phải là khái niệm trừu tượng, mà hiện diện trong từng phong tục, lối sống, cách hành xử và cả khát vọng vươn lên của con người Việt Nam.

Cuốn sách khép lại bằng một thông điệp giản dị nhưng sâu sắc: hiểu văn hóa là hiểu chính mình, để từ đó người Việt có thể tự tin đồng hành cùng thế giới bằng bản sắc và trí tuệ của dân tộc mình.