Công tác Văn hóa, Thể thao và Du lịch năm 2024: Dấu ấn nền tảng tạo sức bật trong kỷ nguyên mới

 Nhiều dấu ấn quan trọng đã được khẳng định, để trong bức tranh thành tựu của quốc gia, chúng ta tự hào thấy được “sức mạnh mềm” văn hóa luôn là động lực, là nền tảng được vun đắp, kế thừa từ truyền thống, kiến tạo nên hành trang hiện tại và góp phần tạo nên sức bật vươn xa trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tự hào với sứ mệnh “ngọn đuốc soi đường”

Nhìn lại năm 2024, những thành quả toàn ngành đạt được không chỉ tổng kết bằng những con số, những sự kiện mà bao trùm chính là nhiều dấu ấn có giá trị bồi đắp nền tảng, tạo động lực cho những tăng tốc, bứt phá. Trong mỗi chặng đường phát triển của đất nước, văn hóa luôn được Đảng, Nhà nước và nhân dân trân trọng, được xác định là nguồn sức mạnh nội sinh, là hồn cốt. Dù trong những thời điểm khó khăn nhất, nguồn sức mạnh nội sinh ấy vẫn luôn tạo động lực, bản lĩnh vững vàng, để văn hóa thực hiện sứ mệnh cao cả của “ngọn đuốc soi đường” như lời Bác dặn năm xưa. Trong dòng chảy ra khơi của đất nước, toàn ngành luôn tự tin, tự hào bởi những đóng góp quan trọng từ những mạch nguồn bất tận, thấm sâu và bền bỉ, miệt mài.

Mỗi dịp tổng kết, nhìn lại chặng đường đã qua, người làm văn hóa cả nước lại bước đi trong hành trang về với cội nguồn, để thấm thía những điều căn cốt giá trị nền tảng của văn hóa. Từ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần đầu tiên năm 1946: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, những thông điệp gửi gắm mong chờ của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021: “Văn hóa là hồn cốt dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn. Văn hóa mất thì dân tộc mất”, và hiện nay, đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, quyết liệt thực hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, trực tiếp là Tổng Bí thư Tô Lâm, với mong mỏi đưa dân tộc bước vào Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình… Tất cả đã trở thành kim chỉ nam soi đường dẫn lối, để từ đây, toàn ngành VHTTDL tiếp tục cùng nhau đoàn kết, phát huy sức mạnh tổng hợp, bền bỉ hướng đến mục tiêu, khát vọng xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc, hòa chung trong khát vọng dựng xây đất nước vững mạnh, hùng cường.

Năm 2024, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; những ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ ảnh hưởng không nhỏ đến các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, con thuyền văn hóa, thể thao và du lịch vẫn kiên cường vượt qua sóng gió để về đích thành công. Trong khó khăn, những giá trị văn hóa truyền thống tiếp tục khẳng định vai trò nền tảng, là “sức mạnh mềm” để tạo nên chất kháng thể, giúp chúng ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thách thức.

Năm 2024 là năm thứ 4 thực hiện Kế hoạch 5 năm 2021-2025, năm tăng tốc, bứt phá thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021- 2025. Kế thừa những kết quả đạt được năm 2023, với sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ VHTTDL đã bám sát và triển khai đồng bộ, có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 5.1.2024 của Chính phủ và các Nghị quyết tại các phiên họp thường kỳ của Chính phủ; tập trung thực hiện nhiệm vụ chấn hưng, phát triển văn hóa Việt Nam; phục hồi, phát triển thể thao, du lịch; xây dựng gia đình tiến bộ, no ấm, hạnh phúc.

Với phương châm hành động “Tăng tốc, sáng tạo, về đích”, với tinh thần “3 Quyết tâm, 4 Chủ động, 5 Hiệu quả”, lãnh đạo Bộ, trực tiếp là Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng luôn quán triệt tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: “chỉ bàn làm, không bàn lùi”. Toàn ngành đã tích cực, chủ động triển khai nhiệm vụ với chủ đề công tác năm: “Tận tụy - Chuyên nghiệp - Tinh thông - Hiện đại - Đoàn kết - Kỷ cương - Tăng tốc về đích”. Những nỗ lực đã mang đến nhiều trái ngọt. Trên các lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch, kết quả đạt được rõ nét hơn về cả nhận thức và hành động.

Đặc biệt, Bộ VHTTDL luôn nhận được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Văn hóa và “sức mạnh mềm” văn hóa luôn được đề cập là yếu tố quan trọng hàng đầu, với nhận định “văn hóa tiếp tục được quan tâm và chưa bao giờ văn hóa đạt được nhiều kết quả quan trọng như trong thời điểm này”. Những chuyển biến, bứt phá mang sức bật thời đại đến từ sự nỗ lực, bền bỉ cống hiến của toàn ngành đã được lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận và đánh giá cao, được nhân dân đồng tình, ủng hộ. Nhận thức về vị trí, vai trò của văn hóa đã có nhiều thay đổi thực chất, có chiều sâu, văn hóa đã không còn bị nhìn nhận là “bánh xe thứ năm” trong quá trình phát triển. Quan điểm “văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội” ngày càng sâu sắc và đi vào đời sống thiết thực.

Cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương ngày càng quan tâm, ưu tiên cho phát triển văn hóa, với những con số đầu tư năm sau cao hơn năm trước.

Năm 2024 cũng đánh dấu chuỗi sự kiện tầm vóc được Bộ VHTTDL tổ chức, đồng hành và phối hợp với UBND các tỉnh, thành phố thực hiện. Có thể kể đến công tác phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức thành công Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên 2024; các hoạt động kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7.5.1954 - 7.5.2024)...

Công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống và di sản văn hóa tiếp tục đạt thành tựu mới, xây dựng môi trường văn hóa cơ sở đạt hiệu quả đáng khích lệ, nâng cao hiệu quả xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phát huy giá trị và vai trò của gia đình, cộng đồng, xã hội. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống được phát huy, chuẩn mực văn hóa, đạo đức mới được hình thành; đời sống văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được quan tâm; các hoạt động văn hóa nghệ thuật được tổ chức sôi nổi, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và góp phần đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.

Công tác văn hóa đối ngoại có nhiều điểm sáng. Vị thế, vai trò của ngành VHTTDL cũng được khẳng định qua hàng loạt sự kiện quảng bá, tôn vinh hình ảnh văn hóa, con người, đất nước Việt Nam ở nhiều quốc gia trên thế giới, không chỉ kết nối văn hóa, du lịch Việt Nam với các quốc gia mà còn góp phần thúc đẩy, nâng tầm hợp tác với các đối tác chiến lược lên tầm cao mới. Thông qua con đường ngoại giao văn hóa, hình ảnh đất nước, văn hóa và con người Việt Nam ngày càng được tôn vinh trên trường quốc tế.

Trong năm, toàn ngành đã tổ chức thành công nhiều sự kiện quy mô quốc gia, cấp vùng… gắn với xây dựng thương hiệu du lịch, theo tinh thần “lấy văn hóa để phát triển du lịch, lấy du lịch để phát triển văn hóa”. Năm 2024, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam ước đạt 17,2 - 17,5 triệu lượt; khách nội địa ước đạt 110 triệu lượt. Tổng thu từ khách du lịch ước đạt khoảng 840 nghìn tỉ đồng.

Bên cạnh sự tăng trưởng ấn tượng đưa du lịch trở thành điểm sáng trong bức tranh phát triển kinh tế - xã hội, thể thao Việt Nam cũng có những thành tích đáng ghi nhận. Thể thao thành tích cao được quan tâm, chú trọng; thể thao phong trào, thể thao cho mọi người được phát triển đồng bộ và sâu rộng.

Trên chặng đường tăng tốc, về đích năm 2024 của ngành VHTTDL cũng không thể không kể đến những dấu ấn về sự phát triển đột phá các ngành công nghiệp văn hóa; công tác thanh tra, kiểm tra; công tác truyền thông. Đặc biệt là việc tập trung xây dựng đội ngũ công chức, viên chức đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới…

Tháo gỡ “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực

Trên nhiều diễn đàn, hội thảo lớn được tổ chức trong năm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng luôn nhấn mạnh định hướng quan trọng, xuyên suốt về tạo sự chuyển biến trong nhận thức, tư duy từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa”. Quan điểm, định hướng này cùng với phương châm “Quyết liệt hành động - Khát vọng cống hiến” đã trở thành sợi dây kết nối, tạo nên động lực, sức mạnh tổng hợp để toàn ngành vượt qua vô vàn khó khăn, thách thức, từng bước khẳng định những dấu ấn đột phá, tạo niềm tin và kỳ vọng. Những tư duy và phương châm mang tính bước ngoặt ngày càng được hoàn thiện, tiếp cận và triển khai có chiều sâu, tạo nên những chuyển biến căn bản trong các lĩnh vực hoạt động của toàn ngành.

Bám sát định hướng tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xác định một trong những “điểm nghẽn” cần khơi thông là hoàn thiện, đồng bộ thể chế, năm 2024 cũng tiếp tục xác định tháo gỡ “điểm nghẽn” là một trong ba khâu đột phá chiến lược. Bộ VHTTDL đã tập trung rà soát, đẩy mạnh việc sửa đổi, bổ sung, xây dựng hoàn thiện chính sách pháp luật chuyên ngành với 20 văn bản quy phạm pháp luật, góp phần khơi thông những “điểm nghẽn”, tháo gỡ “nút thắt”, bước đầu kiến tạo những không gian cho sự phát triển đột phá.

Từ những vấn đề bất cập trong thực tiễn, Bộ đã chủ động tìm kiếm các nguồn lực, đề xuất cấp có thẩm quyền phê duyệt để tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, lấp đầy khoảng trống về mặt pháp lý. Điểm nhấn quan trọng trong năm là Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. Sự ra đời của Chương trình có ýnghĩa quan trọng, tạo bước đột phá nhằm cụ thể hóa, đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả các quan điểm, chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về phát triển văn hóa, góp phần phát triển con người toàn diện, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Một điểm nhấn quan trọng khác về hoàn thiện thể chế trong năm qua là Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) cũng đã được thông qua tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Đây là dấu mốc quan trọng hoàn thiện hành lang pháp lýcho lĩnh vực di sản văn hóa. Việc sửa đổi Luật với nhiều quy định mới đã thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, giải quyết các vấn đề phát sinh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.

Đồng thời, Bộ tiếp tục tập trung hoàn thiện Hồ sơ lập đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật trong chương trình, đề án của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ban hành các Thông tư thuộc thẩm quyền đảm bảo chất lượng, cơ bản đúng tiến độ.

Phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, tạo sức mạnh tổng hợp để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, hai Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao; Quy hoạch hệ thống du lịch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 được Thủ tướng Chính phủ ban hành trong năm cũng là những dấu mốc quan trọng, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, thực hiện chủ trương, đường lối và chính sách phát triển văn hóa, thể thao và du lịch Việt Nam trong thời kỳ mới. Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao có ýnghĩa quan trọng khi gắn với cơ chế thị trường, tạo nguồn lực phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế thể thao. Quy hoạch hệ thống du lịch cũng được xem là căn cứ quan trọng để định hướng phát triển du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo tinh thần Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Sức bật trong kỷ nguyên mới

Với đường lối đổi mới đúng đắn, nguồn lực đầu tư được tăng cường, cùng sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, toàn ngành VHTTDL đã đoàn kết, nỗ lực, năng động, sáng tạo để về đích với những kết quả đáng tự hào.

Năm 2025 là năm có ýnghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021- 2025. Đây cũng là năm diễn ra nhiều dịp kỷ niệm trọng đại của đất nước như Kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng, 50 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 80 năm thành lập nước và là năm tiến hành Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Với tinh thần mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, toàn ngành VHTTDL tiếp tục xác định cần phát huy hơn nữa vai trò nòng cốt, với mục tiêu, nhiệm vụ xuyên suốt “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ýchí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Trên nền tảng những dấu ấn thành công đã có, toàn ngành sẽ cùng nhau tạo nên sức bật mạnh mẽ để vươn xa, bứt phá trên sức vóc và đôi vai của “người khổng lồ”. Từ những đột phá kiến tạo không gian phát triển văn hóa, thể thao và du lịch, trong kỷ nguyên vươn mình của toàn dân tộc, ngành VHTTDL chắc chắn sẽ có những bước tiến mới, góp phần cùng cả nước hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và giai đoạn 2021-2025.