5 thứ không thể thiếu trên mâm cúng rằm tháng Giêng

Theo quan niệm của người Việt, việc chuẩn bị mâm cúng rằm tháng Giêng rất quan trọng, bởi "cúng cả năm không bằng ngày rằm tháng Giêng".

Theo sách "Văn khấn cổ truyền Việt Nam" - NXB Văn hoá Thông tin, gia chủ nên chuẩn bị lễ vật như sau:

Hương: Các loại hương đốt có hương thơm.

Hoa: Các loài hoa có hương thơm (không kiêng về tên hoa và số lượng).

Trà: Nước trà tỏa hương của sáu vị là đắng, cay, chua, chát, mặn, ngọt là sáu vị nuôi sống tất cả chúng sinh.

Quả: Số lượng tùy ý, không kiêng kị 2 quả hay 4 quả.

Nên cúng quả đã chín vì có hương từ vị để vong linh thọ hưởng, quả xanh chưa có hương thơm của vị (tránh tình trạng biến ban thờ thành chỗ cất đồ).

Các đàn cúng lễ không sát sinh, không đốt tiền vàng, mã, giấy sớ.

Mâm cúng nên có đầy đủ các vị: chua, cay, mặn, ngọt, bùi.

Vị mặn của nước chấm, vị cay của ớt; vị chua của đĩa nộm/gỏi hay dưa muối; vị ngọt của bánh; vị bùi của nhân đậu xanh, vừng lạc... tượng trưng cho sự hài hoà âm dương trong cuộc sống.

Mâm cúng rằm tháng Giêng có 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: đỏ (hỏa), xanh (mộc), đen (thổ), trắng (thủy) và vàng (kim).

Theo quan niệm xưa, mâm cúng rằm tháng Giêng đủ 10 món, gồm các món ăn từ tứ phương: sông, núi, biển, đồng bằng. Tất cả tạo nên mâm cúng đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi nếu có.

Tùy phong tục từng địa phương và điều kiện kinh tế của từng gia đình mà món ăn trên mâm cúng rằm tháng Giêng khác nhau.

Các món trong mâm cúng có thể được điều chỉnh sao cho phù hợp và đầy đủ, tươm tất, thể hiện lòng thành kính của con cháu với ông bà, tổ tiên.

Gợi ý mâm cúng rằm tháng Giêng đầy đủ ý nghĩa gồm 10 món.

Xôi lạp sườn hoặc bánh chưng là món ăn đầu tiên góp mặt trong mâm cúng rằm tháng Giêng. Những hạt gạo nấu xôi hay làm bánh chưng tượng trưng cho trời, như lời cầu vạn sự vuông tròn đầy đặn trong năm mới.

Gà luộc là lễ vật dễ kiếm, dễ chế biến. Hình ảnh gà trống không chỉ thể hiện sự oai phong mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Gà là món ăn quen thuộc không thể thiếu trong các ngày lễ, Tết.

Nộm ngũ sắc hoặc nộm su hào, cà rốt tỉa hoa là món thanh mát tránh ngấy, ăn kèm bánh chưng và thịt.

Đĩa bóng xào bò thập cẩm hoặc bát canh bóng là món ăn truyền thống trong những dịp lễ Tết cổ truyền của người Việt.

Tôm chiên. Tôm có màu sắc tươi tắn là món ăn tượng trưng cho biển cả.

Cá tẩm bột chiên giòn hoặc cá hấp, kho là món ăn đại diện cho vùng sông suối.

Bát canh mộc ngũ sắc. Màu đỏ tượng trưng cho hành hỏa, xanh của hành mộc, đen của hành thổ, màu trắng của hành thủy, màu vàng hành kim.

Một bát miến nấu nấm hương chay.

Nem hoặc nem Hà Nội là món quen thuộc trong những dịp lễ Tết quan trọng.

Nước chấm đủ vị chua, cay, mặn, ngọt tượng trưng cho sự đa dạng trong cuộc sống.

Trong quan niệm của nhiều người, ngoài việc chuẩn bị mâm cúng rằm tháng Giêng chu đáo, các gia đình cũng nên làm lễ cúng vào chính Ngọ, tức 12h trưa. Đây là lúc trời Phật hiển linh nên mọi người sẽ "cầu được ước thấy", theo duy tâm của người Việt.

Rằm tháng Giêng, còn được gọi là Tết Nguyên Tiêu, diễn ra từ đêm 14 (trước trăng rằm) đến hết ngày 15 (đêm trăng rằm) tháng Giêng.

Rằm tháng Giêng năm 2025 rơi vào thứ Tư, ngày 12.2, theo Dương lịch. Đây là ngày thường, người lao động và học sinh, sinh viên không được nghỉ vào dịp Tết Nguyên Tiêu.

Trong cuốn "Tìm hiểu văn hóa phương Đông 365 ngày" (NXB Thanh Hóa), tác giả Thiên Nhân đề cập đến một số khung giờ đẹp để cúng Rằm tháng Giêng năm 2025 như sau:

Ngày 15 tháng Giêng Âm lịch (Rằm tháng Giêng): Giờ Mão (5h-7h), giờ Ngọ (11h-13h), giờ Thân (15h-17h), giờ Dậu (17h-19h).

Ngày 14 tháng Giêng Âm lịch: Giờ Thìn (7h-9h), giờ Ngọ (11h-13h), giờ Mùi (13h-15h), giờ Tuất (19h-21h).

Ngày 13 tháng Giêng Âm lịch: Giờ Mão (5h-7h), giờ Ngọ (11h-13h), giờ Thân (15h-17h), giờ Dậu (17h-19h).