Ngành Thanh tra đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, “sân chơi” công bằng
Vai trò kiến tạo của Thanh tra Chính phủ trong Nghị quyết 68 và các cơ quan thanh tra rất lớn, bởi trong quá trình thực tiễn thanh tra, cơ quan này có thể phát hiện ra các bất cập và đề xuất sửa đổi, giúp cộng đồng kinh tế tư nhân có môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng hơn, theo TS Kinh tế Trần Khắc Tâm.
TS Kinh tế Trần Khắc Tâm cho rằng, ngành Thanh tra đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, “sân chơi” công bằng. Ảnh: Văn Chương
Thực tế cho thấy, Thanh tra Chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo minh bạch kinh tế ở Việt Nam. Bởi đây là cơ quan có chức năng quản lý Nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thanh tra Chính phủ còn phát hiện kịp thời sai phạm, gian lận tài chính, lợi ích nhóm hay tham nhũng trong các dự án, chương trình kinh tế. Từ thực tiễn các thanh tra, cơ quan này đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật để bịt lỗ hổng.
Về vấn đề này, Tiến sỹ Kinh tế Trần Khắc Tâm, Phó Chủ tịch Hội đồng hiệp hội các doanh nghiệp Đồng bằng Sông Cửu Long có nhận định: “Thanh tra Chính phủ góp phần đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, “sân chơi” công bằng”.
- Thưa ông, trong thời gian qua và đặc biệt trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, kinh tế tư nhân có vai trò cực kỳ quan trọng. Ông đánh giá như thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam?
+Ông Trần Khắc Tâm: Tôi cho rằng, vị thế của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế hiện nay là rất lớn và có tầm ảnh hưởng. Nếu như trong giai đoạn đầu đổi mới, kinh tế tư nhân chỉ giữ vai trò thứ yếu, nền kinh tế chủ yếu dựa vào khu vực Nhà nước và vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thì trong hai thập niên trở lại đây, khu vực kinh tế này đã trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế. Kinh tế tư nhân ngày càng thể hiện là động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia.
Theo thống kê, hiện nay cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể và khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách Nhà nước. Khối này tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.
Những con số tôi vừa nêu chính là minh chứng rõ nét cho vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế. Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị cũng đã xác định vai trò, sứ mệnh của kinh tế tư nhân trong thời gian tới.
- Đúng như lời ông nói, kinh tế tư nhân đang giữ vai trò vừa là động lực, vừa là đầu tàu để phát triển kinh tế. Vậy, theo ông, môi trường kinh doanh có vai trò như thế nào để khối kinh tế tư nhân tiếp tục phát huy được sứ mệnh của mình?
+TS Trần Khắc Tâm: Môi trường kinh doanh tại Việt Nam trong những năm qua đã được cải thiện rất nhiều theo hướng tích cực hơn. Chúng ta bây giờ không còn có định kiến với khối kinh tế tư nhân nữa. Đó là điểm rất mừng và là động lực để kinh tế tư nhân phát triển. Bên cạnh đó, Đảng, Nhà nước đã có rất nhiều chính sách theo hướng mở để cởi trói cho khối kinh tế tư nhân có môi trường tốt hơn. Điều này cộng đồng doanh nghiệp đều cảm nhận được.
Tuy vậy, thực tế cho thấy, ít nhiều môi trường kinh doanh tại Việt Nam vẫn còn tồn tại bất cập. Đó là thủ tục hành chính đã thay đổi căn bản nhưng còn rườm rà, gây phiền phức cho cộng đồng doanh nghiệp. Nhiều chính sách chưa được áp dụng một cách đồng bộ hoặc theo kiểu “trên nóng dưới lạnh” khiến doanh nghiệp chùn bước.
Bên cạnh đó là sự thiếu công bằng giữa doanh nghiệp tỉnh nhà với tỉnh ngoài vẫn còn xuất hiện ở một số địa phương. Theo tôi, vấn đề này cần phải được sớm cải thiện.
- Vậy, ông đánh giá như thế nào về vai trò của ngành Thanh tra đối với việc tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng để kinh tế như nhân bứt phá?
+Ông Trần Khắc Tâm: Tôi cho rằng, Thanh tra Chính phủ không trực tiếp ra chính sách cho kinh tế tư nhân, nhưng cơ quan này lại đóng vai trò bảo đảm “sân chơi” minh bạch, công bằng, từ đó tạo điều kiện để khu vực tư nhân phát triển lành mạnh và bền vững. Điều này chúng ta đã thấy trong quá trình thanh tra, kiểm tra của các cơ quan thanh tra trong thời gian qua.
Cách đây không lâu, tại phiên họp thứ 28 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá Thanh tra Chính phủ là “hình mẫu” trong thực hiện nhiệm vụ. Đây không chỉ là một lời khen mà còn là sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước cho giai đoạn tiếp theo.
Tôi cho rằng, ngoài việc thể hiện tốt vai trò của mình trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, phát hiện các sai phạm, chuyển cơ quan điều tra, Thanh tra Chính phủ còn có vai trò làm minh bạch, công bằng, lành mạnh môi trường kinh doanh.
Thông qua các biểu hiện, Thanh tra Chính phủ vào cuộc để ngăn chặn tham nhũng và lợi ích nhóm làm "méo mó" thị trường. Có thể đó là các vụ việc liên quan đến cơ chế “xin - cho” ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính, hay là sự thiếu công bằng trong môi trường kinh doanh hoặc tình trạng doanh nghiệp tư nhân bị chèn ép, mất cơ hội đầu tư…
Cơ quan thanh tra hoàn toàn có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân, kiến nghị xử lý các cơ quan Nhà nước khắc phục sai phạm khi đưa ra những quyết định sai… Hoặc, cơ quan thanh tra hoàn toàn có thể yêu cầu các bộ, ngành, địa phương công khai các chính sách ưu đãi, kết quả đấu thầu, các quy hoạch một cách sòng phẳng giữa doanh nghiệp…
- Ngoài việc giữ một “sân chơi” bình đẳng, lành mạnh, theo ông, Thanh tra Chính phủ còn cần thể hiện vai trò gì để giúp nền kinh tế phát triển bền vững hơn?
+TS Trần Khắc Tâm: Theo tôi, Thanh tra Chính phủ nên thể hiện vai trò của mình từ chính những cuộc thanh tra để có những ý kiến phản hồi chính sách.
Thực tế cho thấy, thông qua các cuộc thanh tra tại các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, cơ quan thanh tra sẽ đi sâu vào tìm hiểu và có thể phát hiện ra những bất cập trong đó. Bởi có nhiều đạo luật đã ban hành tuy nhiên sau đó không theo kịp được sự phát triển của xã hội.
Vì thế, rất cần cơ quan thanh tra tham vấn, đưa ra các dẫn chứng thực tế để cơ quan soạn thảo luật có góc nhìn chân thực, đa chiều hơn. Điều này nhằm tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, cạnh tranh công bằng.
Ảnh minh họa: IT
Cơ quan thanh tra cũng hoàn toàn có thể đề xuất Chính phủ sửa đổi luật, nghị định để giảm chi phí không chính thức cho cộng đồng doanh nghiệp.
Và, một điểm nữa mà tôi mong muốn cơ quan thanh tra thực hiện đó là thông qua các cuộc thanh tra, kiến nghị xử lý vi phạm theo hướng ưu tiên hành chính, kinh tế, dân sự; chỉ áp dụng hình sự khi thật sự cần thiết, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn.
Khi các cơ quan thanh tra đã thực hiện được vai trò của mình trong việc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, phát hiện ra các hành vi vi phạm pháp luật, đảm bảo một sân chơi lành mạnh, công bằng, có những góp ý, kiến nghị để sửa đổi những bất cập đồng nghĩ với việc họ đã góp phần nâng cao niềm tin của nhà đầu tư và xã hội.
Điều này đồng nghĩa với việc cơ quan thanh tra đã tham gia vào quá trình kiến tạo để giúp nền kinh tế nói chung phát triển bền vững và khối kinh tế tư nhân bứt phá. Bởi niềm tin này là “vốn mềm” giúp doanh nghiệp tư nhân yên tâm mở rộng sản xuất, thu hút đầu tư trong và ngoài nước.
-Xin trân trọng cảm ơn ông!
