"Thủ phủ" Đắk Lắk làm gì để nâng tầm hạt cà phê Việt?
Đắk Lắk – “thủ phủ” cà phê của Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ. Trong bối cảnh thị trường thế giới ngày càng khắt khe, ngành cà phê của tỉnh đang nỗ lực tái cơ cấu, hướng tới một cuộc cách mạng xanh và bền vững, nhằm nâng cao giá trị, chất lượng cà phê, khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới.
Cà phê Robusta từ thương hiệu MISS EDE được giới thiệu tại Triển lãm Busan Coffee Show (Hàn Quốc). Ảnh: ME
Từ vị thế "thủ phủ" đến những thách thức mới
Với diện tích hơn 212.000 ha và sản lượng trên 535.000 tấn/năm, Đắk Lắk chiếm hơn 30% diện tích và là nguồn cung cà phê chủ lực của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 916 triệu USD, chiếm 17% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê cả nước, cho thấy tầm quan trọng của cây cà phê đối với kinh tế - xã hội của tỉnh.
Nông dân tham gia lớp tập huấn về sản xuất cà phê bền vững, thích ứng với quy định chống phá rừng của châu Âu. Ảnh: TMT
Trong những năm qua, nhờ việc chủ động áp dụng các tiêu chuẩn và quy chuẩn trong sản xuất và chế biến, chất lượng cà phê Đắk Lắk đã được nâng lên rõ rệt. Toàn tỉnh có khoảng 66.179 ha cà phê được sản xuất bền vững có chứng nhận 4C, Rainforest Alliance (RA), FLO. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm được cải thiện, đồng thời giúp nông dân tiết kiệm chi phí, tăng năng suất và dễ dàng truy xuất nguồn gốc.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng là một thực tế đầy thách thức. Sản xuất cà phê tại Đắk Lắk vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, khi có đến 85% diện tích thuộc quản lý của khoảng 180.500 hộ dân. Điều này gây khó khăn trong việc áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật, kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Hơn nữa, việc xuất khẩu chủ yếu vẫn ở dạng thô khiến giá trị gia tăng thấp. Các chứng nhận quốc tế cũng đang gặp khó khăn khi chi phí tốn kém, trong khi các nhà rang xay không còn chi trả giá thưởng cao như trước.
Chế biến sâu là con đường tất yếu để cà phê Đắk Lắk không chỉ là nông sản thô mà trở thành sản phẩm giá trị cao trên thị trường quốc tế. Ảnh: SMC
Ông Nguyễn Thanh Tâm, Giám đốc Công ty Cổ phần TMTconsulting cho rằng, thách thức lớn nhất của cà phê Việt Nam không chỉ là biến đổi khí hậu mà còn là thói quen canh tác thiếu bền vững. Ông nhấn mạnh rằng ngành cà phê Đắk Lắk cần tập trung vào ba hướng chính: Nâng cao năng suất và chất lượng theo hướng bền vững; đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu thị trường bằng việc liên kết chặt chẽ giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp và ứng dụng truy xuất nguồn gốc kỹ thuật số; giảm phát thải, thích ứng với khí hậu.
"Nếu chúng ta chuyển từ lạm dụng hóa chất, độc canh sang sản xuất xanh, sản xuất tuần hoàn, giảm phát thải và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, Việt Nam sẽ trở thành hình mẫu toàn cầu về canh tác cà phê bền vững", ông Tâm nhận định.
Các chuyên gia từ Công ty Cổ phần TMTconsulting đang hướng dẫn người dân trồng cà phê áp dụng quy trình canh tác bền vững, giúp nâng cao năng suất, chất lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Ảnh: TMT
Nâng tầm giá trị và thương hiệu
Để duy trì và nâng cao vị thế của mình, ngành cà phê Đắk Lắk đang tập trung vào việc chuẩn hóa vùng nguyên liệu. Theo ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, việc sản xuất theo quy chuẩn đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa khối công và tư, từ việc ứng dụng khoa học công nghệ, quy trình canh tác có chứng nhận đến nâng cao ý thức cộng đồng.
Các doanh nghiệp cà phê tại Buôn Ma Thuột quảng bá cà phê Vietnam Robusta tại Triển lãm Busan Coffee Show tháng 6/2025. Ảnh: ME
Thay vì tăng diện tích, tỉnh Đắk Lắk đang tập trung vào chiều sâu, phát triển theo hướng xanh và bền vững. Cụ thể, tỉnh sẽ phát triển cà phê đặc sản, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung có chứng nhận và truy xuất nguồn gốc, đồng thời thu hút đầu tư vào chế biến sâu. Một tín hiệu tích cực là các nhà rang xay thế giới đã bắt đầu quan tâm hơn đến cà phê có chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột.
Đồng thời, tỉnh cũng triển khai nhiều giải pháp chiến lược như: Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý sản xuất cà phê bền vững bằng việc xây dựng phần mềm quản lý, bản đồ số lý lịch vườn cây; vận động nông dân tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã để khắc phục tình trạng sản xuất manh mún và tạo ra các vùng nguyên liệu đồng nhất. Đắk Lắk cũng tăng cường mời gọi các nhà đầu tư lớn, có kinh nghiệm vào các dự án chế biến tinh và hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP và ISO 22000.
Nông dân Đắk Lắk đang tích cực áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế, từng bước nâng cao chất lượng cà phê từ khâu trồng trọt. Ảnh: NG
Ông Hoàng Danh Hữu, nhà sáng lập MISS EDE, một thương hiệu cà phê Robusta từ Đắk Lắk đã chinh phục nhiều thị trường khó tính như Hàn Quốc, Mỹ, Nga và Singapore, chia sẻ: "Nhờ vào mô hình canh tác bền vững, truy xuất nguồn gốc đến từng lô đất và chế biến theo tiêu chuẩn SCA, Robusta Việt Nam của MISS EDE đạt chất lượng đặc sản, được chấm điểm cao trên 80/100. Điều này giúp sản phẩm đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính".
MISS EDE còn là một trong những thương hiệu tiên phong tại Việt Nam đáp ứng đầy đủ quy định EUDR của Liên minh châu Âu (quy định chống phá rừng), với hệ thống QR truy xuất nguồn gốc minh bạch.
Từ những vườn cà phê già cỗi, sau tái canh, nhiều vườn như được "hồi sinh", năng suất vượt trội. Ảnh: NG
Ông Jongmoo Park, nhà nhập khẩu cà phê MISS EDE Vietnam Robusta tại Hàn Quốc, đã bày tỏ sự ngạc nhiên và yêu thích đối với hương vị độc đáo của cà phê Robusta Việt Nam. Ông tin rằng Robusta Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển tại thị trường Hàn Quốc vì có thân vị mạnh mẽ, mượt mà và hậu vị kéo dài. Ông nhận xét: "Khi người Hàn nếm thử Robusta, họ nói hương vị này thật ấn tượng và Robusta Việt Nam hoàn toàn có thể chiếm một phần thị trường tại Hàn Quốc".
Sản phẩm cà phê MISS EDE Vietnam Robusta tự hào có mặt trên kệ siêu thị tại Mỹ. Ảnh: ME
Cuộc tái cơ cấu ngành cà phê tại Đắk Lắk không chỉ đơn thuần là việc thay đổi kỹ thuật canh tác, mà là một cuộc cách mạng về tư duy sản xuất và cách tiếp cận thị trường. Bằng việc kiến tạo những vùng nguyên liệu đạt chuẩn, gắn kết sản xuất với chế biến sâu và xây dựng thương hiệu mạnh, Đắk Lắk đang vững bước trên hành trình nâng tầm vị thế, bảo đảm sự phát triển bền vững cho ngành hàng tỷ đô, xứng danh "thủ phủ cà phê" của Việt Nam.
