AI sẽ 'đảo lộn' thị trường việc làm

Trái lại, một số ý kiến cho rằng, tác động của AI tới thị trường việc làm chưa đến mức báo động.

Nguy cơ gây “bão sa thải”

Tổng giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo Anthropic, Dario Amodei, người đã xây dựng chatbot “Claude” nhận định, AI có thể “xóa sổ” một nửa số việc làm văn phòng trình độ đầu vào; Đồng thời, khiến tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ tăng vọt.

Ông cảnh báo rằng, sẽ có những đợt sa thải hàng loạt xảy ra trong những lĩnh vực như công nghệ, tài chính và pháp luật. Các giám đốc điều hành cần trung thực với người lao động về mức độ đe dọa của AI.

“Hầu hết họ đều không biết rằng, điều này sắp xảy ra. Nghe có vẻ điên rồ và mọi người không tin điều đó”, ông Amodei nói với Axios trong một cuộc phỏng vấn và dự đoán, “cuộc tàn sát” trên thị trường việc làm sẽ diễn ra trong vòng 1 - 5 năm tới.

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Anthropic hy vọng AI sẽ mang lại lợi ích to lớn cho nền kinh tế và thúc đẩy những tiến bộ chưa từng có trong y học. “Ung thư đã được chữa khỏi, nền kinh tế tăng trưởng 10% một năm, ngân sách được cân bằng, nhưng 20% người dân không có việc làm”, ông Amodei mô tả.

Hiện tại, tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ là 4,2%. Cảnh báo mới nhất của ông Amodei được đưa ra ngay cả khi Anthropic đang cạnh tranh trong cuộc đua chóng mặt với các “gã khổng lồ” công nghệ khác như Google, Meta và OpenAI để phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát, hay AGI. Đây là một mô hình AI có khả năng nhận thức ở cấp độ con người hoặc cao hơn.

Amodei, người thành lập Anthropic sau khi làm việc tại OpenAI dưới thời CEO Sam Altman, là một trong số nhiều giám đốc điều hành từng cảnh báo về sự biến động sắp xảy ra trên thị trường việc làm. Đầu năm nay, Mark Zuckerberg - CEO của Meta đã thảo luận về tác động của AI đến lực lượng lao động.

“Có lẽ trong năm nay, chúng tôi tại Meta, cũng như các công ty khác đang nghiên cứu về vấn đề này. Sẽ có một AI trở thành kỹ sư cấp trung có thể viết mã tại công ty”, ông Zuckerberg cho biết trong một lần xuất hiện trên podcast “The Joe Rogan Experience”.

Ở một diễn biến khác, CEO của Google, Sundar Pichai cảnh báo vào tháng 4/2023 rằng, “những người lao động trí óc”, như nhà văn, kế toán, kiến trúc sư và kỹ sư phần mềm, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự trỗi dậy của AI.

Các nhà nghiên cứu và nhà kinh tế thì dự báo rằng, chuyên gia thuộc lĩnh vực trợ lý pháp lý và nhân viên kế toán, cố vấn tài chính và lập trình viên có thể thấy công việc của họ thay đổi đáng kể, nếu không muốn nói là bị loại bỏ hoàn toàn trong những năm tới. Mới đây, CEO của Microsoft, Satya Nadella cũng cho biết, hiện tại, có tới 30% mã của công ty ông đang được viết bởi AI.

Kịch bản không nhất thiết xảy ra?

Ông Amodei nói rằng, Anthropic đã khảo sát số lượng người đang sử dụng các mô hình AI để hỗ trợ công việc. Theo đó, khoảng 60% số người sử dụng AI để tăng cường công việc; 40% dùng để tự động hóa công việc và tỷ lệ này đang tăng lên.

Anthropic mới đây đã phát hành một mô hình AI mới có thể hoạt động độc lập trong gần 7 giờ liên tục, đảm nhận các nhiệm vụ phức tạp hơn và cần ít sự giám sát của con người. Tổng giám đốc điều hành của Anthropic cho biết, hầu hết mọi người không nhận ra AI đang tiến bộ nhanh như thế nào, và những công dân bình thường nên học cách sử dụng AI.

“Mọi người đã thích nghi với thay đổi công nghệ trong quá khứ. Tuy nhiên, những người tôi đã nói chuyện đều nói rằng, sự thay đổi công nghệ này khác, nhanh hơn, khó thích nghi hơn và quy mô lớn. Tốc độ tiến bộ khiến mọi người bất ngờ”, ông Amodei cho biết.

Một số nhà nghiên cứu nêu quan điểm, AI nhiều khả năng sẽ tự động hóa một số nhiệm vụ nhất định, thay vì toàn bộ công việc. Từ đó, giúp người lao động có thêm thời gian hơn để thực hiện các nhiệm vụ phức tạp mà máy tính vẫn chưa giỏi. Tuy nhiên, đã đến lúc thế giới bắt đầu lập kế hoạch cho những tác động kinh tế mà AI mang lại.

Giáo sư kinh doanh và kinh tế của Đại học Virginia (Mỹ), ông Anton Korinek, cho biết: “Mọi người đôi khi tự an ủi mình bằng cách nói rằng: 'Ồ, nền kinh tế luôn tạo ra việc làm mới'. Điều đó đúng về mặt lịch sử, nhưng không giống như trước đây. Hiện, máy móc thông minh cũng có thể thực hiện những công việc mới và có thể học chúng nhanh hơn con người”.

Tuy nhiên, một số báo cáo cho thấy tác động của AI chưa tới mức đáng báo động. “Nhìn chung, chúng tôi nhận thấy sự ảnh hưởng của AI đến việc làm không đáng kể và có sự bù trừ: các ngành nghề có mức độ tiếp xúc giữa người với người cao có nhu cầu AI thấp hơn so với các ngành nghề ít tiếp xúc.

Tuy nhiên, sự gia tăng năng suất cũng kéo theo số việc làm tăng”, theo báo cáo “Trí tuệ nhân tạo và thị trường lao động” do nhóm nhà kinh tế học từ Đại học Yale, Đại học Northwestern và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) công bố hồi tháng 2.

Ông Dimitris Papanikolaou, giáo sư tài chính tại Trường Quản lý Kellogg thuộc Đại học Northwestern và là thành viên nhóm nghiên cứu, nói rằng, mọi người thường hiểu sai về việc AI sẽ thay thế công việc. “Hầu hết có xu hướng nghĩ 'nếu công việc của tôi có sự tham gia của AI, AI sẽ thay tôi và sau đó tôi sẽ mất việc'.

Song, thực tế, điều đó không nhất thiết xảy ra vì còn có yếu tố bù trừ”, ông cho biết và giải thích, điều quan trọng là mức độ AI có thể thực hiện nhiệm vụ mà một công việc nhất định đòi hỏi. Nếu nó làm được mọi thứ, nhân viên sẽ bị thay thế. Tuy nhiên, nếu nó chỉ làm giỏi một khía cạnh nào đó, nhân viên sẽ được giải phóng thời gian để dành cho các công việc sáng tạo hơn.