Gỡ khó trong bảo tồn đa dạng sinh học Vịnh Nha Trang

Báo động hiện tượng tẩy trắng san hô

Khảo sát từ giữa năm 2024 cho thấy, Vịnh Nha Trang đang đối mặt với khả năng rạn san hô bị tẩy trắng bởi nhiệt độ nước biển tăng cao. Trước tình hình này, Ban Quản lý Vịnh Nha Trang đã tổ chức giám sát hiện tượng tẩy trắng san hô theo khuyến cáo của Cơ quan Khí quyển và Đại dương quốc gia Mỹ (NOAA).

Kết quả giám sát cho thấy, hiện tượng tẩy trắng được ghi nhận hầu hết các khu vực trong vịnh Nha Trang. Trong đó, khu vực bị tẩy trắng cao nhất là khu vực biển Hòn Chồng - Đặng Tất (khoảng 60 -80%), khu vực Hòn Mun (25 - 30%), Bãi Lận - Hòn Tre (khoảng 5-10%). Tháng 8.2024 đến nay nhiệt độ giảm dần và ổn định nên san hô phục hồi trở lại.

Trong khi đó, từ cuối năm 2023, Ban Quản lý Vịnh Nha Trang đã phối hợp Viện Hải dương học khảo sát hiện trạng rạn san hô ở Hòn Mun và có kết quả về tình trạng rạn san hô ở Hòn Mun đang có dấu hiệu phục hồi nhưng rất chậm sau các biến cố, trong đó độ phủ trung bình san hô cứng không có sự thay đổi nhiều so với giữa năm 2022. Tốc độ tăng trưởng chậm do đặc điểm sinh học của các loài san hô cứng tạo rạn chỉ tăng khoảng 1cm/năm.

Từ thực tế san hô phục hồi chậm, các cơ quan quản lý đã đề xuất nhiệm vụ khoa học cấp cơ sở đề tài: “Tạo vườn ươm cung cấp nguồn giống san hô tạo rạn để phục hồi và tái tạo hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Nha Trang”.

Sau khi được phê duyệt, TP Nha Trang tổ chức họp Hội đồng xét duyệt đề cương, thẩm định kinh phí, hiện nay đang giao Ban quản lý vịnh hoàn chỉnh đề cương và kinh phí gửi cơ quan chức năng thẩm định.

Trước đây, ở Vịnh Nha Trang từng ghi nhận rùa biển lên đẻ trứng ở khu vực Đầm Tre, đảo Hòn Tre. Đây là một trong những tín hiệu tích cực chứng tỏ việc phục hồi sự đa dạng sinh học ở Vịnh Nha Trang đang có kết quả tốt. Từ đó, chính quyền TP Nha Trang tổ chức thu thập thông tin về tình hình xuất hiện của rùa biển trên vịnh, xây dựng đề cương bảo tồn chuyển vị rùa biển trên Vịnh Nha Trang với sự tham gia của các chuyên gia, cơ quan, cộng đồng dân cư.

Bảo tồn gắn với sinh kế người dân

Hiện nay, chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ môi trường toàn cầu (GEF SGP) tài trợ, triển khai từ tháng 7.2023 trong đó có tập trung việc phát triển sinh kế cộng đồng kết hợp bảo tồn đa dạng sinh học ở Vịnh Nha Trang.

Sau khi lấy ý kiến của người dân địa phương, các cơ quan chức năng đã tổ chức tham quan, học tập mô hình bảo vệ, bảo tồn rạn san hô và các hệ sinh thái có sự tham gia của cộng đồng gắn với du lịch sinh thái tại Hòn Yến (Phú Yên). Tổ chức hội thảo đề xuất mô hình phát triển du lịch sinh thái bền vững có sự tham gia của cộng đồng tại tổ dân phố Bích Đầm, phường Vĩnh Nguyên; tổ chức Hội thảo tham vấn về phân vùng chức năng khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang.

Ông Lưu Thành Nhân - Phó Chủ tịch TP Nha Trang - đánh giá sau 2 năm thực hiện kế hoạch khôi phục tổng thể Vịnh Nha Trang đã đạt được nhiều kết quả nhưng cũng có một số khó khăn. Các cơ quan đang triển khai nhiệm vụ nhưng tiến độ vẫn còn chậm so với kế hoạch.

Riêng đối với nhiệm vụ “Thiết lập và thử nghiệm phương thức quản trị công tư khu vực sinh thái biển quốc tế trong Vịnh Nha Trang”, TP Nha Trang nhận thấy khái niệm về khu vực sinh thái biển quốc tế còn mới đối với địa phương, chưa có quy định cụ thể ở vùng biển ở Việt Nam. Chưa hoàn thành phân vùng chức năng Vịnh Nha Trang nên chưa xác định khu sinh thái biển quốc tế. Đây là nhiệm vụ có quy mô, tầm ảnh hưởng lớn do đó cần phải thảo luận chuyên sâu với các chuyên gia.

Đề án thu phí tham quan danh lam thắng cảnh Vịnh Nha Trang còn đang trong quá trình để xem xét ban hành nên việc đảm bảo nguồn tài chính bền vững cho các hoạt động quản lý Vịnh Nha Trang gặp nhiều khó khăn, chưa thể thực hiện.