Độc đáo tái hiện lễ Ban Sóc triều Nguyễn ngày đầu năm mới
Sáng 1/1, tại Ngọ Môn Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức công bố chương trình Festival Huế 2023 với hoạt động đầu tiên là tái hiện lễ Ban Sóc triều Nguyễn.
Ban Sóc là lễ phát lịch ngày xưa của triều Nguyễn, được tổ chức định kỳ vào cuối năm Âm lịch. Người Việt xưa lấy kinh tế nông nghiệp làm trọng nên quyển lịch đối với đời sống con người có ý nghĩa rất đặc biệt. Xem lịch để theo dõi thời gian, thời tiết mà làm nông vụ. Xem lịch để biết được sự thay đổi tiết trời mà ứng phó, phòng tránh thiên tai.
Lễ được tổ chức thực sự quy mô vào đầu triều Minh Mạng. Hàng năm, sau khi nha Khâm Thiên Giám soạn lịch xong, triều đình tổ chức lễ Ban Sóc dưới sự điều hành của hai viên ở bộ Lễ và Khâm Thiên Giám. Lịch được tiến vào Hoàng Cung để cho hoàng gia dùng, lịch được phát cho các quan ở kinh thành, ở các địa phương và phân phát lại trong dân chúng sử dụng.
Lễ Ban Sóc trước đây vốn được tổ chức ở sân điện Thái Hòa. Tuy nhiên, bắt đầu vào năm Tân Sửu 1841, lần đầu tiên, lễ Ban Sóc được hoàng đế Minh Mạng chỉ dụ thực hiện ở Ngọ Môn, vì việc ban lịch không chỉ dành cho triều đình sử dụng mà được ban ra đến tận thần dân và để khác với các nghi tiết đại triều nghi khác được tổ chức ở điện Thái Hòa.
Trong sách Khâm định Đại nam hội điển sự lệ có chép, vua Minh Mạng định rằng: "Lễ Ban Sóc có khác với ba tiết lớn. Nay đổi định: Từ nay về sau làm lễ Ban Sóc ở trước cửa Ngọ Môn".
Lễ Ban Sóc ngày ấy giờ đây được tái hiện qua hình thức sân khấu hóa với những trình thức, nghi tiết thuở xưa.
Tái hiện lễ Ban Sóc là tái hiện tinh thần nhân văn của người xưa và là dịp để du khách và người dân Huế cùng trải nghiệm với di sản Cố đô Huế trong ngày đầu năm mới với nhiều hy vọng mới.
Sáng cùng ngày, tỉnh Thừa Thiên Huế đã công bố chương trình Festival Huế 2023 và tặng hoa chúc mừng các du khách đầu tiên đến tham quan Di sản Huế trong năm mới 2023.
Với chủ đề “Di sản văn hóa với hội nhập và phát triển”, Festival Huế 2023 gồm chuỗi hơn 50 hoạt động chính và gần 100 hoạt động hưởng ứng diễn ra liên tục. Trong đó lễ hội mùa Xuân “Xuân Cố đô” (tháng 1-3) gồm các lễ hội cung đình, truyền thống, lễ hội dân gian; lễ hội mùa Hạ “Kinh thành tỏa sáng” (tháng 4-6) với điểm nhấn là Tuần lễ Festival Nghề truyền thống Huế; lễ hội mùa Thu “Huế vào Thu” (tháng 7-9) và lễ hội mùa Đông “mùa Đông xứ Huế” (tháng 10-12) với nhiều hoạt động lễ hội sôi động, hấp dẫn…
Ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế khẳng định, Festival Huế 2023 sẽ tiếp tục thể hiện tinh thần đổi mới, đa dạng hóa các loại hình tổ chức lễ hội, hướng đến sự tham gia của cộng đồng, tăng cường đẩy mạnh xã hội hóa công tác tổ chức các lễ hội trong Festival Huế, gắn hoạt động lễ hội với các sản phẩm du lịch. Qua đó góp phần giới thiệu tinh hoa văn hóa Huế, quảng bá điểm đến Cố đô Huế - thành phố Festival đặc trưng, tạo động lực xây dựng Thừa Thiên-Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên nền tảng bảo tồn, phát huy giá trị di sản Cố đô và bản sắc văn hóa Huế theo tinh thần Nghị quyết 54 của Bộ Chính trị.
