Nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng

Ngày 7-9, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã chủ trì cuộc họp về giải pháp nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp (DN), tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế.

Ngân hàng đang "chữa bệnh thừa tiền"

Tại cuộc họp, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết chưa bao giờ công tác điều hành chính sách tiền tệ khó khăn như hiện nay. "Toàn hệ thống NH đang phải "chữa bệnh thừa tiền". Tương tự các DN bị tồn kho hàng hóa thì NH thương mại (TM) cũng đang tồn kho tiền" - ông Tú nói.

Theo ông Đào Minh Tú, NHNN và cả hệ thống tín dụng liên tục tổ chức các hội nghị nhằm đẩy kết nối NH với DN trên toàn quốc nhưng việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế vẫn khó khăn do DN không hấp thụ được vốn, "không muốn vay - đây là vấn đề rất khó". Theo báo cáo của NHNN, đến ngày 29-8, tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,56 triệu tỉ đồng, tăng 5,33% so với cuối năm 2022 (cùng kỳ năm 2022 tăng 9,87%). Trong 3 năm gần đây, tín dụng toàn hệ thống tăng thêm bình quân khoảng 1 triệu tỉ đồng/năm. Thực tế doanh số cấp tín dụng của hệ thống NH ra nền kinh tế trong năm lớn hơn rất nhiều lần. Cụ thể, năm 2021 là 17,4 triệu tỉ đồng; năm 2022 là 19,7 triệu tỉ đồng; 6 tháng đầu năm 2023 gần 10,2 triệu tỉ đồng.

TS Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: QUANG THƯƠNG

Lãnh đạo NHNN cho biết toàn hệ thống còn dư địa khoảng 9% để tăng trưởng tín dụng (tương đương khoảng 1 triệu tỉ đồng). NHNN lý giải mức tăng trưởng tín dụng thấp so với cùng kỳ các năm trước nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ các yếu tố khách quan như: Do tác động của thị trường; một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn, nhất là nhóm DN nhỏ và vừa; tác động từ khả năng hấp thụ vốn của nhóm bất động sản (BĐS)… Bên cạnh đó, việc triển khai một số chương trình tín dụng (gói 120.000 tỉ đồng; chương trình hỗ trợ lãi suất) cũng gặp vướng mắc. Để nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng, NHNN đề xuất 4 nhóm giải pháp gồm: Kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế; phát triển các loại thị trường (trái phiếu DN, BĐS); nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn của DN; tiền tệ, tín dụng, lãi suất.

Đại diện các NHTM cũng chia sẻ việc "rất đau đầu" vì vẫn phải huy động vốn và trả lãi vay, trong khi DN không có nhu cầu vốn do thu hẹp thị trường. Do vậy, các NHTM đề xuất các giải pháp liên quan đến kích cầu tiêu dùng, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, khôi phục niềm tin thị trường... Theo các NHTM, họ có thể chấp nhận rủi ro nhưng phải thu hồi được vốn và các dự án phải có cơ sở pháp lý chắc chắn; đồng thời sẵn sàng trao đổi với DN để nói rõ "khẩu vị", tư vấn cho DN về cách làm để tìm tiếng nói chung.

Hỗ trợ ngành hàng triển vọng, chuyển đổi xanh

Tại cuộc họp, các ý kiến phát biểu thống nhất đề nghị bên cạnh các giải pháp tiền tệ cần có các giải pháp mang tính tổng thể, khôi phục niềm tin của thị trường.​​​​​​​

TS Võ Trí Thành đề xuất hướng dòng vốn vào những khu vực có khả năng phục hồi và phát triển, dẫn dắt nền kinh tế, đi đôi với các giải pháp kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy xuất khẩu, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, khu vực DN tư nhân… PGS-TS Trần Đình Thiên cho rằng phải có cách mở thêm thị trường cho DN; thị trường tắc thì không lĩnh vực nào thông. "Việc điều hành tín dụng trong trạng thái bất thường phải có giải pháp hỗ trợ tín dụng DN phát triển kinh tế số, chuyển đổi xanh, năng lượng tái tạo" - ông Thiên góp ý.

TS Lê Xuân Nghĩa hiến kế cần phải "bàn chuyện dài hạn", tính toán ngành, lĩnh vực nào có thể "kéo 100 triệu dân đi lên" trong thời gian tới để có các giải pháp hiệu quả. Dẫn lĩnh vực BĐS, ông Nghĩa cho đây là khu vực có khả năng lan tỏa, trước mắt cần tập trung phát triển nhà ở xã hội. Nhà nước cần có những chính sách để DN "thích thú với nhà ở xã hội" theo hướng Nhà nước làm chính sách, NH cho vay vốn, DN chỉ lo xây và bán nhà. Về điều kiện cho vay, ông Nghĩa cho rằng đây là quyền của các NHTM. "Quyền lựa chọn theo "khẩu vị rủi ro" của từng NH. Nhà nước chỉ nên đưa ra khuyến cáo, không nên bắt buộc" - ông Nghĩa đề xuất.

Đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho hay việc sản xuất gặp khó khăn không chỉ ở tín dụng mà là do thiếu đơn hàng và đơn giá thấp. Tuy nhiên, về lâu dài, có rất nhiều cơ hội kinh doanh và nhu cầu vốn rất lớn, nhất là trong chuyển đổi xanh, chuyển đổi công nghệ, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong tương lai. Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - TS Đậu Anh Tuấn - kiến nghị có giải pháp liên quan đến khôi phục niềm tin thị trường, nâng cao hiệu quả giải ngân tín dụng hộ kinh doanh, hướng dòng vốn tín dụng vào chuyển đổi xanh, các ngành hàng có triển vọng tốt như nông lâm, thủy sản, hàng xuất khẩu… Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đề xuất rà soát, có cơ chế tín dụng phù hợp với các hộ nuôi trồng, DN nhỏ; đơn giản thủ tục cho vay phù hợp với thực tế ngành thủy sản; tiếp tục có cơ chế giảm lãi suất…