Hát Soọng Cô - nét văn hóa đặc sắc của người Sán Dìu

Những năm gần đây, các địa phương trên địa bàn Thái Nguyên có người Sán Dìu sinh sống đã phát huy tốt nét văn hóa riêng qua việc tổ chức các lễ hội và thành lập các CLB hát Soọng cô, truyền dạy cho lớp trẻ thêm tự hào về truyền thống dân tộc mình. 

Các thành viên CLB Soọng Cô Đá Bạc trình diễn tiết mục văn nghệ tại lễ ra mắt

Hát Soọng Cô là một loại hình xướng ca đặc sắc của người Sán Dìu, gắn liền với đời sống lao động sản xuất, sinh hoạt văn hóa, phong tục, tập quán nên nội dung của Soọng Cô phong phú, đề cập đến tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa, ca ngợi cuộc sống tốt đẹp. Đây là loại hình di sản văn hóa có ý nghĩa mang lại niềm vui và hăng say trong lao động sản xuất, tạo nên tình cảm gắn bó với quê hương, làng bản người Sán Dìu.

Với những nét đặc sắc riêng, người Sán Dìu đã phát huy và bảo tồn được văn hóa truyền thống, phong tục tập quán tới đông đảo các thế hệ thanh niên trẻ và mọi người trong và ngoài huyện biết đến. Cho dù xã hội hiện đại có nhiều dòng văn hóa thâm nhập vào đời sống, nhưng mỗi khi câu hát Soọng cô cất lên là khẳng định sự tồn tại, phát triển không ngừng của đồng bào dân tộc Sán Dìu.

Do đó, cần khuyến khích thế hệ trẻ sinh hoạt CLB, đồng thời sưu tầm, dàn dựng lồng ghép các tiết mục hát Sọong cô vào các chương trình biểu diễn văn hóa nghệ thuật để bảo tồn và phát huy giá trị của điệu hát Sọong cô trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. 

Nghệ thuật hát Soọng Cô sử dụng từ tượng hình, tượng thanh khá phong phú và hấp dẫn. Cách xưng hô thể hiện rõ phương thức diễn xướng hát đối đáp trực tiếp; lời ca và giai điệu Soọng Cô đầy sức lan tỏa, diễn tả tâm tư, tình cảm của người hát. Tuy nhiên, hiện nay một số nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Sán Dìu đang có nguy cơ mai một, mất bản sắc, do đó việc bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị âm nhạc truyền thống của dân tộc Sán Dìu là việc cần được quan tâm của các cấp ngành, địa phương và cộng đồng.

Với những giá trị văn hóa tốt đẹp riêng có, năm 2015, nghệ thuật hát Soọng Cô của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Thái Nguyên đã được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. 

Các thành viên CLB Soọng Cô Đá Bạc xã Bàn Đạt huyện Phú Bình

Để bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống loại hình văn hóa, nghệ thuật dân gian dân tộc Sán Dìu, góp phần thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ địa phương; đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, giải trí, sáng tạo văn hóa, văn nghệ của người dân, mới đây Sở VHTTDL Thái Nguyên đã phối hợp với UBND huyện Phú Bình tổ chức tập huấn và truyền dạy văn hóa, nghệ thuật dân gian dân tộc Sán Dìu tại xã Bàn Đạt. 

Các học viên tham gia lớp tập huấn được hướng dẫn thành lập và phương thức để duy trì hoạt động CLB một cách bền vững, đảm bảo phù hợp với nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa trong giai đoạn hiện nay và yêu cầu bảo tồn văn hóa truyền thống của các dân tộc, kỹ năng cơ bản trong biểu diễn văn nghệ dân gian gắn với hoạt động du lịch, cách thức trình diễn, thực hiện nghi lễ dân tộc Sán Dìu, phương pháp truyền dạy hát Soọng Cô. Đây cũng là dịp để các nghệ nhân nắm giữ nguồn di sản quý báu trao truyền lại cho lớp trẻ giữ gìn làn điệu hát Soọng Cô mãi trường tồn cùng dòng chảy văn hóa đương đại.

 Trao tặng trang phục dân tộc và đạo cụ, thiết bị âm thanh cho CLB Soọng Cô Đá Bạc xã Bàn Đạt 

Dịp này, CLB Soọng Cô Đá Bạc xã Bàn Đạt, huyện Phú Bình đã chính thức ra mắt với 60 thành viên do nghệ nhân Lục Thanh Lâm làm chủ nhiệm. Để góp phần khích lệ, động viên các thành viên CLB, Sở VHTTDL Thái Nguyên đã trao tặng hỗ trợ trang phục dân tộc Sán Dìu, đạo cụ, nhạc cụ, loa máy, âm thanh với tổng kinh phí hỗ trợ hơn 100 triệu đồng giúp CLB có điều kiện tổ chức hoạt động thiết thực, hiệu quả. Qua đó, từng bước hình thành các sản phẩm văn hóa đặc thù phục vụ cho mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng, tạo ra các nguồn thu bền vững cho người dân.

Bà Vũ Thị Thu Hường, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Thái Nguyên cho biết, việc ra mắt CLB Soọng Cô Đá Bạc xã Bàn Đạt là tiền đề quan trọng để bà con dân tộc Sán Dìu nói riêng và các dân tộc thiểu số của tỉnh Thái Nguyên nói chung có thêm quyết tâm cùng bảo tồn, giữ gìn và phát huy những giá trị văn hoá phi vật thể hát Soọng Cô, từ đó đưa các loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc, nghệ thuật trình diễn dân gian ngày càng phát triển trong đời sống cộng đồng, góp phần nâng cao mức hưởng thụ văn hoá tinh thần cho nhân dân, đồng thời tạo ra các sản phẩm du lịch đặc sắc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

VY OANH; ảnh: VĂN QUÂN