Cà Mau đón Bằng chứng nhận Nghề làm tôm khô là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lãnh đạo UBND huyện Đầm Dơi và UBND huyện Ngọc Hiển, đại diện các huyện, thành phố trong tỉnh đón nhận Bằng chứng nhận Nghề làm tôm khô là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ngày 10.11.2023, Bộ trưởng Bộ VHTTDL đã ban hành Quyết định số 3441/QĐ-BVHTTDL đưa Nghề làm tôm khô tỉnh Cà Mau vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian.

Phát biểu tại Lễ công bố, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Tiêu Minh Tiên cho biết, Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia Nghề làm tôm khô thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian đã tồn tại hàng trăm năm ở Cà Mau, gắn liền với lịch sử khai phá và định cư trên vùng đất mới.

Con tôm là sản vật quen thuộc nhất, phổ biến nhất mà người dân khai thác để phục vụ mục đích sinh tồn. Khi trữ lượng con tôm quá dồi dào làm nảy sinh nhu cầu dự trữ, từ đó đã hình thành nghề làm tôm khô, một nghề đặc trưng nhưng phổ biến trong các cộng đồng dân cư ở Cà Mau.

Nghề làm tôm khô cũng phản ánh đậm nét công cuộc chinh phục thiên nhiên, tạo dựng cuộc sống của nhiều thế hệ nối tiếp nhau, gắn bó với các phong tục, tập quán trong đời sống hàng ngày. Về vật chất, nó là một sinh kế quan trọng, mang lại sự ấm no, phồn thịnh. Về tinh thần nó là nghệ thuật ẩm thực, tri thức dân gian được tích lũy trong từng món ăn; được thể hiện trong ca dao, tục ngữ, dân ca, các tác phẩm văn học văn học nghệ thuật được lưu truyền, tạo nên sắc thái văn hóa riêng của vùng đất này.

Trao giải cho các tác giả có tác phẩm đoạt giải tại cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo), khẩu hiệu (slogan) Festival tôm Cà Mau 2023

Trải qua các giai đoạn lịch sử, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 (khóa VIII) đã khẳng định “Văn hóa Việt Nam là thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước...”, trong đó di sản văn hóa là sản phẩm của những điều kiện lịch sử, văn hóa, kinh tế và chính trị cụ thể qua nhiều thời kỳ cần được chú trọng, bảo vệ và phát huy giá trị.

  Theo ông Tiêu Minh Tiên, việc nghề làm tôm khô được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ thể hiện sự tôn vinh của thế hệ hôm nay đối với các bậc tiền nhân đã đóng góp công lao làm nên bề dày truyền thống cho vùng đất Cà Mau, mà còn thể hiện sự trân trọng đối với những thành quả đạt được trong việc hình thành và lưu truyền loại hình nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian qua nhiều thế hệ.

Nghề làm tôm khô Cà Mau

 “Sở VHTTDL rất mong các cộng đồng dân cư, các chủ sở hữu di sản, cùng chính quyền, các tổ chức, đoàn thể địa phương quan tâm, chú trọng công tác gìn giữ, bảo tồn, phát huy, quảng bá giá trị của di sản, đặc biệt là khai thác giá trị di sản để phục vụ phát triển du lịch tại địa phương”, ông Tiêu Minh Tiên nhấn mạnh.

Dịp này, Ban Tổ chức trao giải cuộc vận động sáng tác biểu tượng tôm Cà Mau; biểu trưng (logo), khẩu hiệu (slogan), biểu tượng vui về con tôm và Bộ nhận diện thương hiệu OCOP tỉnh Cà Mau.

Nghề làm tôm khô gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng cư dân Cà Mau từ lâu đời, gắn liền với lịch sử khai phá vùng đất Cà Mau. Con tôm là sản vật quen thuộc nhất, phổ biến nhất mà cư dân Cà Mau khai thác để phục vụ mục đích sinh tồn trên vùng đất mới. Khi trữ lượng con tôm quá dồi dào đã hình thành nghề làm tôm khô, một nghề đặc biệt nhưng phổ biến ở vùng đất Cà Mau

Về kỹ thuật, nó còn là tri thức dân gian trong ẩm thực, từ cách làm sạch nguyên liệu, quy trình luộc tôm, phơi tôm đến bóc tách vỏ tôm cho đến kinh nghiệm chế biến món ăn. Sự khéo léo của người làm nghề tôm khô ở chỗ biết pha nước muối để luộc con tôm vừa chín, canh lửa, canh thời gian luộc tôm, chế độ phơi và đảo tôm khi phơi…

Công đoạn phơi tôm khô

Sản phẩm tôm khô trở thành món ăn truyền thống trong các dịp lễ, Tết của người Nam Bộ nói chung, người Cà Mau nói riêng. Trong đó, món tôm khô dưa kiệu trong ngày Tết Nguyên đán hầu như nhà nào cũng có, trở thành nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của người Cà Mau.

Món ăn từ tôm khô có thể được chế biến đa dạng như: Tôm khô ăn liền, chà bông, gỏi chua, nấu canh, tôm khô rang muối, bắp xào tôm khô, sa tế tôm khô, kho quẹt tôm khô, tôm khô rim nước mắm...

Nghề làm tôm khô có nhiều điều kiện để duy trì và phát triển với các vùng nguyên liệu có mặt ở khắp các địa phương trong tỉnh Cà Mau. Theo số liệu của Cục Thống kê tỉnh Cà Mau năm 2022, toàn tỉnh Cà Mau có trên 283.000ha đất nuôi tôm, phân bố trên địa bàn toàn tỉnh; tổng sản lượng tôm năm 2022 đạt trên 227.700 tấn. Đây chính là nguồn nguyên liệu dồi dào để duy trì và phát triển nghề làm tôm khô ở các địa phương trong tỉnh.

HÙNG ANH