Vẫn còn khó khăn về khoa học công nghệ trong vận hành chính quyền địa phương hai cấp

Hạ tầng thiếu đồng bộ, vùng sâu còn lõm sóng

12 đoàn công tác của Bộ KHCN đã làm việc tại 34 tỉnh, thành phố từ ngày 12-29.8.2025 để đánh giá việc triển khai chính quyền địa phương hai cấp và thực hiện nhiệm vụ phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực KHCN. Kết quả cho thấy nhiều nỗ lực của địa phương, nhưng cũng bộc lộ hàng loạt khó khăn về hạ tầng, nhân lực và cơ chế pháp lý.

Thông tin với Lao Động, ông Hồ Hồng Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ KHCN, trong gần nửa tháng làm việc, các đoàn công tác đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, 381 hồ sơ hành chính trong các lĩnh vực: tiêu chuẩn đo lường chất lượng, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân, tần số vô tuyến điện, viễn thông, bưu chính và KHCN đã được giải quyết tại chỗ. 100% tỉnh, thành phố hoàn tất kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng đến cấp xã, nhiều địa phương đạt tỉ lệ số hóa hồ sơ trên 90%.

Tuy vậy, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ là vấn đề nổi cộm. Ở nhiều xã, phường mới sáp nhập, hệ thống công nghệ thông tin còn manh mún, thiết bị cũ, kết nối dữ liệu với Cổng dịch vụ công quốc gia thường xuyên gặp lỗi. Tình trạng lõm sóng, trắng sóng vẫn phổ biến tại vùng sâu, vùng xa, khiến việc triển khai chính quyền điện tử chưa đồng đều. Hệ thống cơ sở dữ liệu còn trục trặc khi liên thông, như VNeID, hộ tịch, hay phần mềm quản lý tần số vô tuyến điện.

Nhân lực thiếu và cơ chế pháp lý còn vướng mắc

Một thách thức lớn khác là thiếu hụt nhân lực chuyên môn. Nhiều địa phương, đặc biệt cấp xã, chưa có cán bộ phụ trách công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Cán bộ được phân công xử lý các lĩnh vực đặc thù như sở hữu trí tuệ, đo lường, viễn thông còn thiếu kinh nghiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính.

Nguồn ngân sách hạn chế cũng khiến tiến độ triển khai chậm lại. Giai đoạn 2026-2030, nhiều tỉnh khó bố trí vốn cho hạ tầng số; đồng thời còn thiếu hướng dẫn trong việc lập dự toán và sử dụng nguồn sự nghiệp KHCN cho hoạt động chuyển đổi số ở cấp xã.

Bên cạnh đó, cơ chế pháp lý chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Một số nghị định, thông tư sửa đổi còn chậm, thiếu hướng dẫn chi tiết trong các lĩnh vực sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ và nhân lực chuyển đổi số. Quy định về phân cấp thẩm quyền của UBND tỉnh trong cấp phép và quản lý cũng chưa phù hợp, gây vướng mắc khi triển khai tại cơ sở.

Trước thực trạng này, Bộ KHCN kiến nghị Chính phủ sớm có cơ chế hỗ trợ ngân sách mục tiêu, đồng thời đưa hạ tầng CNTT vào chương trình đầu tư công trung hạn. Cùng với đó, cần có chính sách ưu tiên đào tạo, phân bổ biên chế CNTT cho các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa, nhằm khắc phục tình trạng thiếu cán bộ. Bộ cũng đề xuất hoàn thiện cơ chế pháp lý cho phép tiếp nhận hồ sơ "phi địa giới hành chính” và tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu liên thông giữa các bộ, ngành.

Về phần mình, Bộ KHCN tiếp tục hướng dẫn, đào tạo cán bộ địa phương về công nghệ thông tin, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, cũng như nghiệp vụ trong các lĩnh vực được phân cấp. Bộ đang xây dựng Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số phiên bản 2.0 và khung đánh giá hiệu quả chuyển đổi số, đồng thời kiến nghị công nhận giá trị pháp lý của hồ sơ điện tử và chữ ký số.

Bên cạnh đó, tổ thường trực và nhóm hỗ trợ trực tuyến 24/7 sẽ tiếp tục được duy trì để kịp thời giải đáp vướng mắc cho địa phương. Mục tiêu hướng tới là hoàn thiện dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cá nhân hóa dựa trên dữ liệu, mang lại sự thuận lợi và minh bạch hơn cho người dân và doanh nghiệp.