Bộ VHTTDL trả lời cử tri về tình trạng sử dụng SIM rác, không gian mạng, AI để lừa đảo

Theo đó, cử tri các tỉnh Quảng Nam, Kiên Giang (cũ) kiến nghị: Việc lộ, lọt thông tin cá nhân để tội phạm sử dụng sim rác gọi điện lừa đảo người dân qua không gian mạng ngày càng diễn biến phức tạp, gây nhiều thiệt hại nghiêm trọng, bên cạnh đó là thông tin nhiều luồng, sai sự thật, gây hoang mang dư luận.

Tuy việc quản lý SIM đã được cơ quan chức năng yêu cầu đăng ký, nhưng chưa hiệu quả…; kiến nghị các bộ, ngành Trung ương tăng cường kiểm tra, xử lý và đấu tranh có hiệu quả đối với tội phạm sử dụng SIM rác, lợi dụng không gian mạng, sử dụng công nghệ cao, công nghệ AI… để thực hiện lừa đảo.

Trả lời kiến nghị của cử tri về ngăn chặn lừa đảo qua mạng trực tuyến, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng cho biết, ngày 3/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 29/CĐTTg về đẩy mạnh công tác phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng.

Thực hiện chỉ đạo Công điện số 29/CĐTTg, Bộ Công an đã chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương tăng cường công tác nắm tình hình; chủ động phát hiện, ngăn chặn và đấu tranh với tội phạm lừa đảo trên mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội.

Phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông trong và ngoài ngành công an xây dựng, đăng tải hàng trăm phóng sự cảnh báo về phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, lợi dụng không gian mạng.

Phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, các doanh nghiệp viễn thông đối sánh, làm sạch dữ liệu hơn 249 nghìn thông tin thuê bao di động qua Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư; đồng thời, gửi tin nhắn đến các thuê bao di động cảnh báo về quản lý, sử dụng thuê bao di động, tránh để các đối tượng lợi dụng hoạt động phạm tội; các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Đồng thời, tổ chức triển khai, thực hiện cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến sử dụng công nghệ cao, lợi dụng không gian mạng trên toàn quốc...

Ngoài ra, Bộ Công an cũng phối hợp với lực lượng chức năng của Lào, Campuchia, Philippines trong hợp tác đấu tranh chuyên án chung đối với các đối tượng lợi dụng địa bàn nước ngoài để hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản công dân trong nước.

Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng viễn thông, mạng internet, mạng xã hội, Bộ Công an tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp từ phòng ngừa xã hội, phòng ngừa nghiệp vụ và đấu tranh trấn áp tội phạm...

Về phía Bộ VHTTDL, căn cứ chức năng, nhiệm vụ và phạm vi lĩnh vực quản lý, bộ đã tập trung triển khai nhiều giải pháp, tăng cường kiểm tra, giám sát và kịp thời xử lý các trường hợp lợi dụng mạng xã hội để quảng cáo không đúng sự thật, lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong thời gian qua.

Tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2026). Theo đó, bổ sung Điều 15a vào sau Điều 15 Luật Quảng cáo năm 2012 về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Bổ sung 1 điều về yêu cầu đối với nội dung quảng cáo: Nội dung quảng cáo phải trung thực, chính xác, rõ ràng; không gây hiểu nhầm về tính năng, chất lượng, công dụng, tác dụng của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Trường hợp quảng cáo có yêu cầu phải ghi chú, khuyến cáo, cảnh báo thì phải thể hiện rõ ràng, đầy đủ, dễ tiếp cận.

Bộ VHTTDL cũng đã ban hành các công văn gửi đến các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương cùng với các đơn vị hoạt động truyền hình, mạng xã hội trong nước và nước ngoài, trang thông tin điện tử tổng hợp, đại lý quảng cáo, nhãn hàng để triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 40/CĐ-TTg ngày 17/4/2025 và 55/CĐ-TTg ngày 2/5/2025, yêu cầu nghiêm túc tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động quảng cáo và tăng cường quản lý, giám sát, chấn chỉnh hoạt động quảng cáo thuốc, sữa, thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Chỉ đạo các cơ quan báo chí tăng cường truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, trang bị khả năng tự nhận diện quảng cáo sai sự thật, “thổi phồng công dụng” sản phẩm, chủ động kiểm tra thông tin về nguồn gốc, xuất xứ, công dụng, tính năng của thực phẩm trước khi sử dụng...

Trong thời gian qua, Bộ VHTTDL đã tích cực phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế, Bộ Công Thương và các bộ, ngành có liên quan để triển khai cơ chế phối hợp liên ngành tập trung rà soát, xử lý các trường hợp người nổi tiếng, các nghệ sĩ, người có ảnh hưởng trên mạng quảng cáo, tham gia quảng cáo các sản phẩm không đúng với chất lượng sản phẩm, gây ảnh hưởng đến niềm tin và sức khỏe của người dân.

Trong quá trình xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 38/2021/NĐ-CP ngày 29/3/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, tới đây, Bộ VHTTDL sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, bổ sung các quy định, chế tài xử lý vi phạm đảm bảo tính răn đe, nghiêm minh của pháp luật đối với các trường hợp người chuyển tải sản phẩm quảng cáo vi phạm pháp luật.

Đối với ý kiến của cứ tri về quản lý SIM điện thoại di động, Bộ trưởng Bộ VHTTDL cho hay, nhằm ngăn chặn việc sử dụng SIM rác, SIM không chính chủ để thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của người dân, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tập trung triển khai các giải pháp:

Tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Viễn thông năm 2023 (có hiệu lực từ 1/7/2024), trong đó bổ sung quy định nghĩa vụ của doanh nghiệp phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trong việc xác thực, quản lý thông tin thuê bao, xử lý các SIM có thông tin không đầy đủ, không chính xác.

Tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định số 163/2024/NĐ-CP ngày 24/12/2024 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Viễn thông năm 2023. Nghị định đã quy định chi tiết về việc tiếp nhận đăng ký thông tin thuê bao di động mặt đất; xác thực thông tin thuê bao trong đó đặc biệt đã yêu cầu tất cả các thuê bao chỉ được đăng ký sau khi có thông tin được xác thực đảm bảo trùng khớp với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư, đồng thời xác thực qua video call,… hạn chế tối đa tình trạng SIM kích hoạt sẵn.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã chỉ đạo, hướng dẫn các nhà mạng triển khai nhiều biện pháp yêu cầu xác thực chính chủ đăng ký (đối soát với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư, video call,...).

Theo đó, các doanh nghiệp đã xác thực hơn 125 triệu thông tin thuê bao với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư, từ đó xử lý hơn 17 triệu thông tin thuê bao có thông tin chưa trùng khớp (chuẩn hóa 11 triệu thông tin thuê bao, chặn 6 triệu thông tin thuê bao); hoàn thành việc rà soát, chuẩn hóa hơn 6 triệu thuê bao thuộc tập sở hữu từ 4 SIM/giấy tờ trở lên.

Ban hành văn bản thông báo gửi các doanh nghiệp viễn thông, từ ngày 15/4/2024, nếu phát hiện vi phạm về SIM rác thì sẽ đình chỉ phát triển thuê bao mới của doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tăng cường phối hợp với Bộ Công an tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành trên toàn quốc để kiểm tra trực tiếp tại các doanh nghiệp viễn thông di động về công tác quản lý thông tin thuê bao, xử lý SIM rác (tập trung vào các tập thuê bao đã bị phản ánh; tập thuê bao sở hữu nhiều SIM; tập thuê bao chưa đối soát, xác thực với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư,…) của các doanh nghiệp, từ đó xử lý nghiêm minh theo quy định như đình chỉ phát triển thuê bao mới, kiến nghị các cấp có thẩm quyền xem xét trách nhiệm của người đứng đầu; công khai kết quả trên các phương tiện thông tin đại chúng; chuyển cơ quan công an xử lý đối với các trường hợp có dấu hiệu hình sự… đối với các trường hợp vi phạm.

Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật về quản lý thông tin thuê bao, tăng cường tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức của người dân về trách nhiệm của bản thân trong việc đảm bảo SIM chính chủ trên các phương tiện thông tin đại chúng.