Bí ẩn hình Ngựa Trắng 3.000 năm tuổi ở Anh

Không ai biết chính xác ai đã tạo nên Ngựa Trắng Uffington. Nhưng qua dòng chảy thời gian, người dân địa phương vẫn kiên trì bảo vệ và chăm sóc, để hình khắc ấy trở thành một phần đời sống, là sợi dây gắn kết cộng đồng.

Biểu tượng bí ẩn trên sườn đồi

Ngựa Trắng Uffington dài tới 114 mét, nằm trên thảm cỏ xanh mướt giữa sườn đồi, nổi bật bởi những đường nét uốn lượn bằng lớp phấn trắng. Các nhà khảo cổ cho rằng, nó được tạo nên từ cuối thời kỳ Đồ Đồng hoặc đầu thời kỳ Đồ Sắt, và được xem là một trong những hình vẽ trên mặt đất (geoglyph) cổ nhất của nước Anh.

Từ trên cao nhìn xuống, con ngựa như đang lao vút đi, gần như bay lên bầu trời. Nhưng khi đứng dưới chân đồi, thân hình nó lại bị địa hình che khuất, chỉ hiện ra từng phần. Chính sự “ẩn hiện” ấy khiến hình vẽ mang dáng vẻ kỳ bí - như thể nó có linh hồn riêng, không để con người nắm bắt hoàn toàn.

Họa sĩ Eric Ravilious từng ghi lại cảnh này trong tranh màu nước của mình: Đầu và đuôi ngựa khẽ khuất sau đồi, như đang miệt mài với cuộc hành trình vô tận.

Qua hàng nghìn năm, chú ngựa đã chứng kiến những đổi thay của nước Anh - từ thời La Mã, Anglo-Saxon,

Norman cho đến hai cuộc Thế chiến. Dù lịch sử biến động, dù giá trị và niềm tin của con người thay đổi qua mỗi thời kỳ, chú ngựa vẫn ở đó, lặng lẽ và gần như bất tử.

Ngựa Trắng Uffington không chỉ thuộc về lĩnh vực khảo cổ, mà còn bước vào đời sống đương đại. Năm 1982, ban nhạc XTC đến từ Swindon, gần Uffington đã đưa hình ảnh nó lên bìa album English Settlement. Colin Moulding, tay bass của nhóm, từng nói:

“Với chúng tôi, Ngựa Trắng Uffington tượng trưng cho sự khác biệt thú vị, hay nói cách khác chính là bản sắc âm nhạc của chúng tôi”.

Nhà thơ John Betjeman, người từng sống ở Uffington, cũng không giấu nổi tình cảm khi viết rằng, ông có thể ngắm chú ngựa mỗi ngày từ cửa sổ phòng riêng. Con gái ông, Candida, hồi tưởng:

“Chúng tôi từng có những buổi dã ngoại dưới ánh trăng trên Đồi Ngựa Trắng. Dân làng kéo đến, tất cả cùng ngồi trên xe ngựa”.

Các giả thuyết khảo cổ đưa ra nhiều cách lý giải khác nhau. Có ý kiến cho rằng hình vẽ mang ý nghĩa nghi lễ, tượng trưng cho “ngựa mặt trời” - biểu tượng kéo mặt trời đi qua bầu trời. Từ đỉnh Dragon Hill vào mùa Đông, khi ánh sáng lướt ngang thung lũng, người ta dễ dàng hình dung con ngựa như đang dẫn dắt mặt trời vượt qua bóng tối.

Câu chuyện của những người gìn giữ

Điều đặc biệt nhất ở Ngựa Trắng Uffington không chỉ là tuổi đời hàng thiên niên kỷ, mà còn là cách cộng đồng địa phương cùng nhau chăm sóc, bảo tồn.

Andy Foley, nhân viên của Tổ chức National Trust - đơn vị bảo vệ các di sản văn hóa và thiên nhiên ở Anh, gắn bó với ngọn đồi từ năm 2010, chia sẻ:

“Nếu không dọn cỏ và bồi thêm phấn, chỉ 20 năm thôi, chú ngựa này sẽ biến mất. Có những đêm mưa lớn, tôi tỉnh giấc và ý nghĩ đầu tiên là: Con Ngựa có sao không?”.

Hàng năm, công việc chăm sóc bắt đầu vào tháng 7. Người dân địa phương và tình nguyện viên cùng nhau nhổ cỏ, cọ rửa bề mặt. Đến cuối tháng 8, họ rải thêm lớp phấn lên hình vẽ, rồi dùng búa gõ chặt xuống để cố định. Hoạt động này được gọi bằng cái tên thân mật: “Ngày cọ rửa ngựa”.

Sarah, một tình nguyện viên ngoài 60 tuổi, kể: “Có người chỉ làm được một ô nhỏ, có người gõ búa như trút giận. Còn tôi, cứ gõ nhịp nhàng. Khi âm thanh đồng loạt vang lên, nghe như tiếng vó ngựa phi trên đồi”.

Adam, một thợ mộc lớn lên trong vùng, xúc động khi nhớ lại cha mình: “Ông hay dắt tôi thả diều ở đây. Giờ ông đã mất, nhưng mỗi khi tôi tới làm sạch từng mảng cỏ, tôi thấy như đang tiếp nối ông. Đây là mảnh đất của tôi, là hình ảnh thu nhỏ của nước Anh”.

Chiều muộn ở Uffington, khi hoàng hôn nhuộm tím triền cỏ, bóng ngựa trắng nổi bật như một dải sáng trên nền trời. Một tình nguyện viên từng thì thầm: “Có cảm giác gần như huyền bí rằng tổ tiên chúng ta vẫn quanh đây, qua từng nhịp búa gõ lên lớp phấn”.

Nhờ sự bền bỉ và đồng lòng của người dân địa phương, chú ngựa Uffington đã vượt qua hàng nghìn năm mưa nắng, để vẫn hiện diện, kiêu hãnh và lặng lẽ. Nó không chỉ là một di tích khảo cổ, mà còn là biểu tượng của ký ức, của cộng đồng, và gửi gắm khát vọng của tổ tiên xưa.

Khi công việc dọn dẹp kết thúc, mọi người thu gom đồ đạc. Gió thổi mạnh qua hình dáng con ngựa, tai như cánh buồm căng gió, cổ như sóng trắng miên man. Đã đến lúc trở về với thế giới thường nhật, nơi nhịp sống vẫn không ngừng vẫy gọi. Nhưng thật dễ chịu khi đôi lúc được lùi lại, để trải nghiệm vài ngày đầy hứng khởi bên một chú ngựa trắng nghìn năm.