Trung Quốc phá 300 đập thủy điện trên thượng nguồn sông Dương Tử
Trung Quốc phá 300 đập và ngừng hoạt động nhiều trạm thủy điện trên nhánh sông chính ở thượng nguồn sông Dương Tử.
300 trong tổng số 357 đập thủy điện trên sông Xích Thủy, một nhánh lớn của sông Dương Tử ở Trung Quốc đã bị phá dỡ để bảo vệ các loài cá quý hiếm. Ảnh: Xinhua
Tính đến cuối tháng 12.2024, 300 trong tổng số 357 đập thủy điện trên sông Xích Thủy, một nhánh lớn của Dương Tử, đã bị phá dỡ, Tân Hoa Xã thông tin.
Ngoài ra, 342 trên 373 trạm thủy điện nhỏ trên sông này cũng đã ngừng hoạt động, tạo điều kiện để nhiều loài cá quý hiếm khôi phục chu kỳ sinh sản tự nhiên.
Sông Xích Thủy dài hơn 400km, chảy qua các tỉnh Vân Nam, Quý Châu và Tứ Xuyên ở tây nam Trung Quốc. Các nhà sinh thái học coi dòng sông này là nơi trú ẩn cuối cùng của các loài cá quý hiếm và đặc hữu ở thượng nguồn Dương Tử.
Trong nhiều thập niên, dòng chảy của sông Xích Thủy bị chia cắt bởi hệ thống đập và trạm thủy điện dày đặc, làm giảm lưu lượng nước về hạ lưu, thậm chí có đoạn cạn trơ đáy.
Tình trạng này khiến môi trường sống và bãi sinh sản của các loài cá bị thu hẹp nghiêm trọng. Đường di cư giữa nơi sinh sản và nơi cư trú của các loài cá cũng bị chặn đứng.
Giáo sư Chu Kiến Quân - chuyên ngành kỹ thuật thủy lực tại Đại học Thanh Hoa - cho biết, việc ngừng hoạt động các trạm thủy điện thường được hiểu là dừng phát điện.
“Điều quan trọng không phải là các công trình này có bị dỡ bỏ hoàn toàn hay không, mà là sau khi dừng phát điện, cách điều tiết dòng nước sẽ được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu sinh thái" - ông nói.
Quần thể tự nhiên của cá tầm đã suy giảm mạnh kể từ những năm 1970, chủ yếu là do việc xây dựng đập và sự phát triển của ngành vận tải biển trên sông Dương Tử.
Theo Tân Hoa Xã, không có cá thể cá tầm non nào được sinh sản tự nhiên trên toàn bộ sông Dương Tử kể từ năm 2000, nhưng một nhóm các nhà khoa học từ Viện Thủy sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã báo cáo những dấu hiệu phục hồi đầy hứa hẹn.
Nhóm nghiên cứu, do Liu Fei, một nhà nghiên cứu ở Vũ Hán dẫn đầu, đã thả 2 lô cá tầm Dương Tử xuống sông Xích Thủy vào năm 2023 và 2024. Chúng đã thích nghi thành công với môi trường hoang dã và đang phát triển mạnh.
Theo Tân Hoa xã, chiến dịch điều chỉnh quy mô lớn bắt đầu từ năm 2020 đã giúp nhiều loài thủy sinh, bao gồm cá tầm Dương Tử, dần khôi phục môi trường sống và sức sống.
Các chuyên gia đánh giá, môi trường sinh thái hiện tại của sông Xích Thủy đã đủ điều kiện đáp ứng nhu cầu sống và sinh sản của cá tầm Dương Tử.
Theo kết quả giám sát mới nhất của Viện Thủy sinh học, đa dạng sinh học dưới nước của sông Xích Thủy đang cải thiện ổn định, với số lượng loài cá ở nhiều khúc sông tăng đáng kể.
Trung Quốc đã triển khai hàng loạt chính sách bảo vệ vai trò then chốt của sông Dương Tử như một hành lang sinh thái, trọng tâm là lệnh cấm đánh bắt kéo dài 10 năm được áp dụng từ năm 2020 và siết chặt hoạt động của các trạm thủy điện nhỏ gây ảnh hưởng đến đa dạng sinh học.
