Thổ Nhĩ Kỳ dứt mạch dầu mỏ 50 năm, mở lối đàm phán mới với Iraq

Thổ Nhĩ Kỳ dự định đàm phán lại với Iraq về đường ống dẫn dầu xuất khẩu nối giữa hai nước vốn đã bị ngưng hoạt động hơn 2 năm qua do tranh chấp về thanh toán.

Một quan chức cấp cao giấu tên của Thổ Nhĩ Kỳ tiết lộ, Ankara không hài lòng với việc đường ống dẫn dầu hiện bị khai thác chưa hiệu quả theo thỏa thuận hiện hành. Ankara cho rằng, cả Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq sẽ thu được nhiều lợi ích hơn nếu đạt được một thỏa thuận mới.

Theo sắc lệnh công bố trên Công báo Chính thức của Thổ Nhĩ Kỳ, thỏa thuận năm 1973 quy định việc vận hành đường ống giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Iraq, cùng với tất cả các văn bản liên quan ký sau đó sẽ bị chấm dứt ngày 27.7.2026.

Kế hoạch đàm phán lại là diễn biến mới nhất của vụ việc bắt đầu từ tháng 3.2023 khi Thổ Nhĩ Kỳ đóng đường ống dẫn dầu với Iraq. Động thái này diễn ra sau khi tòa trọng tài quốc tế yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ phải bồi thường 1,5 tỉ USD cho Iraq do xuất khẩu dầu không được cấp phép qua đường ống.

Từ đó đến nay, đã có nhiều nỗ lực nhằm khôi phục hoạt động vận chuyển dầu qua tuyến đường này nhưng đều thất bại. Một phần nguyên do là bởi bất đồng giữa chính phủ Iraq và vùng tự trị người Kurd và các công ty dầu khí hoạt động tại khu vực này.

Tuy nhiên, tuần trước, chính phủ trung ương Iraq và chính quyền vùng tự trị người Kurd đã đạt được thỏa thuận sơ bộ về việc vận chuyển dầu, mở ra hy vọng khôi phục lại dòng chảy qua tuyến đường ống này. Dù vậy, hợp đồng với các doanh nghiệp trong khu tự trị người Kurd vẫn chưa được ký kết.

Hiện tại, chưa rõ mong muốn đàm phán lại có khiến việc tái khởi động đường ống bị đình trệ thêm hay không.

Trước khi bị dừng vận hành năm 2023, tuyến đường ống giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq vận chuyển khoảng 500.000 thùng dầu mỗi ngày.

Khi vận hành toàn bộ, 2 nhánh của đường ống dẫn dầu này có thể vận chuyển 1,5 triệu thùng dầu mỗi ngày, theo công ty đường ống quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ Botas.

Khi đường ống dẫn dầu ngừng hoạt động, phần lớn sản lượng dầu của Iraq hiện được xuất khẩu qua các cảng phía nam nước này.

Quan chức Thổ Nhĩ Kỳ nói thêm, đường ống dẫn dầu nối nước này với Iraq còn đóng vai trò quan trọng trong dự án Hành lang Phát triển - sáng kiến hạ tầng nhằm kết nối Iraq với châu Âu qua Thổ Nhĩ Kỳ.

Ankara từng đề cập tới khả năng hỗ trợ đầu tư các nhà máy lọc dầu và hóa dầu tại Ceyhan, điểm cuối của đường ống ở Iraq.