FTX sụp đổ - địa chấn trong giới tiền ảo

Ngày 11-11, FTX chính thức nộp đơn xin bảo hộ phá sản sau một tuần dông bão kết thúc với việc đối thủ Binance rút lại chiếc phao cứu sinh khi tuyên bố hủy "kèo" mua lại FTX. Vụ phá sản liên quan tới tiền ảo lớn nhất cho tới nay này bắt nguồn từ một số thông tin rò rỉ về lỗ hổng hàng tỉ USD trong bảng cân đối kế toán của FTX.

Thêm một vết nhơ

Binance đóng vai trò lớn trong sự sụp đổ của FTX. Cả hai đều là những sàn giao dịch tiền ảo lớn nhất thế giới hiện nay. Các CEO của hai công ty là Sam Bankman-Fried (FTX) và Changpeng Zhao (Binance) từng là đối tác trước khi thành đối thủ.

Tài sản của Bankman-Fried tính đến tuần trước vẫn là 16 tỉ USD, trong khi của Zhao là 16,4 tỉ USD (sau khi sụt giảm từ 79 tỉ USD trong năm qua), theo Hãng tin Bloomberg. Quan hệ giữa họ trở nên căng thẳng trong hơn một năm qua khi FTX vươn lên mạnh mẽ và từng được định giá đến 32 tỉ USD, thu hút nhiều nhà đầu tư từ Singapore, Canada cho đến các ngôi sao thể thao, người nổi tiếng.

Vụ việc bắt đầu khi trang CoinDesk ngày 2-11 công bố bảng cân đối kế toán của Alameda Research, một quỹ đầu tư của FTX, trong đó cho thấy 40% tài sản được bảo chứng bằng FTT (token được sử dụng trên sàn FTX).

Hãng tin Reuters giải thích điều này từ việc ông Bankman-Fried đã chuyển 4 tỉ USD, trong đó bao gồm tiền gửi của khách hàng, cho Alameda Research sau khi công ty này thua lỗ nặng hồi đầu năm nay. Thông tin lập tức gây lo ngại vì sự sụt giảm của FTT có thể ảnh hưởng đến cả hai công ty.

Đối thủ Binance khi đó đã tuyên bố sẽ bán ra token của FTX trước khi "chìa cành ô liu với đề nghị mua lại FTX ngày 8-11. Nhưng cũng chính ông Zhao đã rút lại đề nghị giải cứu chỉ sau một đêm với lời giải thích rằng "vấn đề đã vượt ngoài tầm kiểm soát và khả năng hỗ trợ của chúng tôi".

"Quả là một ngày buồn", ông Zhao tiếc nuối. Còn đối với FTX, cú "quay xe" của Binance đồng nghĩa với việc mọi chuyện không còn lối thoát sau khi khách hàng đã ồ ạt rút hàng tỉ USD trong những ngày qua.

Ngày 11-11, khi FTX nộp đơn xin phá sản, token của sàn này đã giảm gần 90% giá trị, chỉ còn 2,57 USD/token và tài sản của CEO Bankman-Fried bốc hơi gần hết.

Cú sốc cũng gây chấn động ngành công nghiệp tiền ảo tưởng như đã quen với sự thất thường. Giá đồng Bitcoin tiếp tục giảm mạnh, còn khoảng 16.000 USD/bitcoin vào cuối ngày 11-11.

"Lại thêm một vết nhơ trong ngành công nghiệp này", Hãng tin AFP dẫn lời chuyên gia tiền ảo David Holt tại Công ty nghiên cứu CFRA, nhận định về sự sụp đổ của FTX.

Cú sốc là vì anh ta đã là bộ mặt của ngành công nghiệp tiền ảo nhưng hóa ra lại không phải như vậy.

Chuyên gia Thomas Hayes của Công ty Great Hill Capital tại Mỹ nhận định về việc CEO của FTX Sam Bankman-Fried trở thành tỉ phú rồi lại trắng tay chỉ sau vài năm.

Nhà đầu tư "ngồi trên lửa"

Sự sụp đổ của FTX cũng gây ra nhiều hậu quả khi hàng trăm ngàn nhà đầu tư đang không biết bao giờ và làm thế nào để lấy lại hàng tỉ USD vốn liếng. FTX đang bị phong tỏa tài sản và điều tra trên phạm vi toàn cầu, từ Bahamas đến Nhật Bản, châu Âu.

Tại Mỹ, Hãng tin Reuters cho biết Ủy ban Chứng khoán và giao dịch (SEC), Bộ Tư pháp Mỹ và Ủy ban Giao dịch hàng hóa kỳ hạn của Mỹ đã vào cuộc điều tra. "Không rõ chính xác điều gì đã xảy ra, nhưng từ tất cả các báo cáo có vẻ như đã có rất nhiều hành vi sai trái" - cựu luật sư Howard Fischer của SEC nói trên kênh CNBC, nhận định sẽ có nhiều khách hàng khởi kiện để đòi lại tiền của họ.

Điều khiến chính quyền các nước lo ngại là tương lai của những công ty kém ổn định hơn FTX. Thượng nghị sĩ Mỹ Elizabeth Warren, một thành viên Đảng Dân chủ từng chỉ trích tiền điện tử, nói rằng sự sụp đổ của FTX là một lời cảnh tỉnh cho Quốc hội và các nhà quản lý phải buộc ngành này và các lãnh đạo của nó phải chịu trách nhiệm.

"Phần lớn ngành công nghiệp tiền điện tử là hư ảo. Đã đến lúc cần có các quy tắc mạnh mẽ hơn và thực thi quyết liệt hơn để bảo vệ người dân", bà Warren đề nghị.

Nhưng liệu điều đó có khiến nhà đầu tư cẩn trọng hơn? Ông Kevin O'Leary, lãnh đạo một công ty mạo hiểm có đổ tiền vào FTX, kêu gọi các cơ quan quản lý bảo vệ ngành công nghiệp tiền ảo nhưng vẫn nói trên Đài CNBC: "Tôi đã mất tiền trong tài khoản, nhưng tôi sẽ vẫn tiếp tục đầu tư vào tiền ảo".